BÀI ĐỌC 1

Bài trích sách Châm ngôn. Cn 8:22-31

Hãy nghe đây lời minh định của Đức Khôn Ngoan: “Đức Chúa đã dựng nên ta như tác phẩm đầu tay của Người, trước mọi công trình của Người từ thời xa xưa nhất. Ta đã được tấn phong từ đời đời, từ nguyên thuỷ, trước khi có mặt đất. Khi chưa có các vực thẳm, khi chưa có mạch nước tràn đầy, ta đã được sinh ra. Trước khi núi non được đặt nền vững chắc, trước khi có gò nổng, ta đã được sinh ra, khi Đức Chúa chưa làm ra mặt đất với khoảng không, và những hạt bụi đầu tiên tạo nên vũ trụ. Đã có ta hiện diện khi Người thiết lập cõi trời, khi Người vạch một vòng tròn trên mặt vực thẳm, khi Người làm cho mây tụ lại ở trên cao và cho các mạch nước vọt lên từ vực thẳm, khi Người định ranh giới cho biển, để nước khỏi tràn bờ, khi Người đặt nền móng cho đất. Ta hiện diện bên Người như tay thợ cả. Ngày ngày ta là niềm vui của Người, trước mặt Người, ta không ngớt vui chơi, vui chơi trên mặt đất, ta đùa vui với con cái loài người.”

Đó là Lời Chúa.

BÀI ĐỌC 2 Rm 5:1-5

Bài trích thư thánh Phao-lô tông đồ gửi tín hữu Rô-ma.

Thưa anh em, một khi đã được nên công chính nhờ đức tin, chúng ta được bình an với Thiên Chúa, nhờ Đức Giê- su Ki-tô, Chúa chúng ta. Vì chúng ta tin, nên Đức Giê-su đã mở lối cho chúng ta vào hưởng ân sủng của Thiên Chúa, như chúng ta đang được hiện nay; chúng ta lại còn tự hào về niềm hy vọng được hưởng vinh quang của Thiên Chúa.

Nhưng không phải chỉ có thế; chúng ta còn tự hào khi gặp gian truân, vì biết rằng: ai gặp gian truân thì quen chịu đựng; ai quen chịu đựng, thì được kể là người trung kiên; ai được công nhận là trung kiên, thì có quyền trông cậy. Trông cậy như thế, chúng ta sẽ không phải thất vọng, vì Thiên Chúa đã đổ tình yêu của Người vào lòng chúng ta, nhờ Thánh Thần mà Người ban cho chúng ta.

Đó là Lời Chúa.

TUNG HÔ TIN MỪNG

Alleluia. Alleluia. Xin dâng lời tôn vinh chúc tụng Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, là Thiên Chúa đã có, hiện có và đang đến. Xin tôn vinh chúc tụng muôn đời.

Alleluia.

TIN MỪNG Ga 16:12-15

Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo thánh Gioan.

Khi ấy, Đức Giê-su nói với các môn đệ rằng: “Thầy còn nhiều điều phải nói với anh em. Nhưng bây giờ, anh em không có sức chịu nổi. Khi nào Thần Khí sự thật đến, Người sẽ dẫn anh em tới sự thật toàn vẹn. Người sẽ không tự mình nói điều gì, nhưng tất cả những gì Người nghe, Người sẽ nói lại, và loan báo cho anh em biết những điều sẽ xảy đến. Người sẽ tôn vinh Thầy, vì Người sẽ lấy những gì là của Thầy mà loan báo cho anh em. Mọi sự Chúa Cha có đều là của Thầy. Vì thế, Thầy đã nói: Người lấy những gì là của Thầy mà loan báo cho anh em.”

Đó là Lời Chúa.

 

 

Một nhà lãnh đạo tôn giáo phát biểu trước một nhóm người trong một hội trường được trang trí công phu với những bức bích họa. Những người tham dự mặc áo choàng và vest, một số vỗ tay, trong bầu không khí trang nghiêm.

Jared Staudt, trên DenverCahtholic.org, ngày 13 tháng 6, 2025, cho hay: Trong tuần đầu tiên của triều đại giáo hoàng của ngài, Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã nói những lời trên với các thành viên của các Giáo Hội Công Giáo Đông phương tụ họp tại Rome để cử hành Năm Thánh. Vào ngày 2 tháng 6, ngài cũng vinh danh một vị tử đạo Công Giáo Đông phương, Chân phước Iuliu Hossu, Giám mục Công Giáo Hy Lạp của Cluj-Gherla. Những cuộc gặp gỡ đầy quan phòng này với Kitô giáo Đông phương nhắc nhở chúng ta về tiếng kêu khẩn thiết của Đức Gioan Phaolô II trong Ut Unum Sint: “Giáo hội phải thở bằng hai lá phổi của mình!” Bài phát biểu của Đức Giáo Hoàng Leo cho Năm Thánh Công Giáo Đông phương chỉ ra một số cách mà lá phổi phương Tây có thể tìm thấy cảm hứng từ lá phổi phương Đông của mình.

1. Phụng vụ

Đầu tiên, Đức Leo chỉ cho chúng ta điểm ảnh hưởng rõ ràng nhất: vẻ đẹp của các nghi lễ Công Giáo Đông phương, vốn đã bảo tồn được sự mầu nhiệm siêu việt của chúng.

Ngài bình luận:

“Sự đóng góp mà Kitô giáo Đông phương có thể mang lại cho chúng ta ngày nay là vô cùng to lớn! Chúng ta rất cần khôi phục lại cảm thức mầu nhiệm vẫn còn sống động trong các nghi lễ của anh chị em, các nghi lễ thu hút toàn bộ con người, ca ngợi vẻ đẹp của sự cứu rỗi và gợi lên cảm thức ngạc nhiên về cách mà sự uy nghiêm của Chúa ôm trọn sự yếu đuối của con người chúng ta!”

Trong một thế giới đã quay lưng lại với Thiên Chúa, con đường quay trở lại không phải là thông qua những trải nghiệm trần tục, lấy con người làm trung tâm. Phương Tây cần được tái say mê, và phương Đông Kitô giáo cung cấp bằng chứng cần thiết về cách phụng vụ Kitô giáo có thể đánh thức trái tim và trí tưởng tượng.

2. Chủ nghĩa khổ hạnh

Các Giáo hội phương Đông đã bảo tồn các nghi lễ cổ xưa của họ thế nào, họ cũng duy trì các hình thức khổ hạnh truyền thống — sự sám hối và tự kỷ luật đã định hình nên sự cải đạo của Kitô giáo, như thế. Đức Giáo Hoàng Leo cũng coi đây là một cách để vượt qua sự che mờ Thiên Chúa trong văn hóa phương Tây:

“Điều quan trọng tương tự là phải tái khám phá, đặc biệt là ở phương Tây Kitô giáo, ý thức về quyền tối thượng của Thiên Chúa, tầm quan trọng của mầu nhiệm và các giá trị rất đặc trưng của linh đạo phương Đông: liên tục cầu bầu, sám hối, ăn chay và khóc lóc vì tội lỗi của chính mình và của toàn thể nhân loại (penthos)! Do đó, điều quan trọng là anh chị em phải bảo tồn các truyền thống của mình mà không làm suy yếu chúng, có lẽ vì mục đích thực tế hoặc tiện lợi, kẻo chúng bị làm hỏng bởi não trạng tiêu dùng và chủ nghĩa vị lợi.”

Đức Giáo Hoàng Leo tóm tắt một cách ngắn gọn về sự bất ổn về mặt tinh thần của chủ nghĩa cá nhân phương Tây, với sự hiện diện của Thiên Chúa bị che khuất bởi những sự xao lãng liên tục của nền văn hóa của chúng ta, với những sự xao lãng được tiền tệ hóa phục vụ cho sự thoải mái về mặt vật chất của chúng ta. Chủ nghĩa khổ hạnh của sa mạc tập trung vào Chúa Kitô, hướng tâm trí và trái tim về phía Người, và rèn luyện cơ thể, thay vì nuông chiều nó, để nó cũng có thể ca ngợi Chúa. Giáo hội ở phương Tây thường chiều theo nền văn hóa thế tục, tiêu dùng của chúng ta thay vì đưa ra một thách thức nghiêm túc thông qua kỷ luật bản thân.

3. Cầu nguyện

Đức Leo cũng nhấn mạnh cách truyền thống khổ hạnh dẫn đến sự biến đổi bản thân trong lời cầu nguyện. Lời cầu nguyện phương Đông sử dụng các biểu tượng để làm trung gian cho sự hiện diện của Chúa Kitô và cầu nguyện đặc biệt bằng cách cầu khẩn danh Người trong Lời cầu nguyện của Chúa Giêsu. Mục tiêu là thần thánh hóa, tìm thấy sự bình an thông qua việc chữa lành và biến đổi bởi ân sủng, như Đức Giáo Hoàng Leo đã nêu bật:

“Các truyền thống linh đạo của anh chị em, cổ xưa nhưng luôn mới mẻ, là phương thuốc. Trong đó, bi kịch của sự khốn khổ của con người được kết hợp với sự ngạc nhiên trước lòng thương xót của Thiên Chúa, để tội lỗi của chúng ta không dẫn đến tuyệt vọng, nhưng mở ra cho chúng ta chấp nhận món quà ân sủng là trở thành những tạo vật được chữa lành, thần thánh hóa và được nâng lên tầm cao của Thiên đàng.”

Ở đây một lần nữa, chúng ta tìm thấy một chân trời rộng hơn cho lời cầu nguyện, đưa người ta vượt ra ngoài sự ám ảnh về cảm giác và sự thoải mái.

4. Tính đồng nghị

Cuối cùng, khi Giáo hội nhận ra một cách tiếp cận đúng đắn đối với tính đồng nghị, một thực hành cổ xưa về việc quản trị giám mục, Đức Leo một lần nữa nhìn về phương Đông như một mô hình. Tính đồng nghị này không phải là một nền dân chủ tự do cho tất cả mọi người cố gắng tái tạo Giáo hội cho một thời đại mới. Thay vào đó, nó thể hiện sự hiệp thông của Giáo hội và trách nhiệm mà các giám mục phải gánh chịu đối với việc quản trị Giáo hội. Đức Leo rút ra điều này:

“Cảm ơn anh chị em thân mến của phương Đông, vùng đất nơi Chúa Giêsu, Mặt trời Công lý, đã mọc lên, vì đã là ‘ánh sáng trong thế giới của chúng ta’ (x. Mt 5:14). Tiếp tục nổi bật về đức tin, hy vọng và lòng bác ái của anh chị em, và không có gì khác. Mong rằng các Giáo hội của anh chị em là mẫu mực, và mong rằng các mục tử của anh chị em thúc đẩy sự hiệp thông một cách chính trực, đặc biệt trong các Thượng hội đồng Giám mục, để họ có thể là nơi của tình huynh đệ và sự đồng trách nhiệm đích thực. Hãy đảm bảo sự minh bạch trong việc quản lý của cải và là dấu chỉ của sự tận tụy khiêm nhường và hoàn toàn cho dân thánh của Thiên Chúa, không quan tâm đến danh dự, quyền lực thế gian hay vẻ bề ngoài.”

Chúng ta hãy hy vọng rằng trong lĩnh vực này, cũng như những nơi khác, phương Đông có thể vẫn là hình mẫu cho sự đổi mới đích thực trong Giáo hội.

Khuyến nghị

Đối với bất cứ ai quan tâm đến việc tìm hiểu thêm về truyền thống cầu nguyện của phương Đông, tôi xin giới thiệu một cuốn sách mới, vừa sâu sắc vừa dễ hiểu, của Tiến sĩ Alexander Harb, The Kingdom of the Heart: Meditations from the Christian East (Vương quốc của trái tim: Suy gẫm từ phương Đông Kitô giáo) (Sophia Institute Press, 2024). Tôi tìm thấy trong chương thứ ba của cuốn sách, có tựa đề "Trái tim", một lý do quan trọng khác để tham gia các Giáo hội phương Đông.

Truyền thống của họ giúp chống lại nền văn hóa sao nhãng và hời hợt của chúng ta bằng cách tạo ra sự cảnh giác nội tâm:

“Luôn để mắt đến những suy nghĩ và xung lực tội lỗi hoặc gây sao nhãng được gọi là nepsis, hay sự cảnh giác. Khái niệm này được hầu như tất cả các Giáo phụ phương Đông thảo luận. … Mọi thứ chúng ta làm đều để lại ấn tượng trong trái tim chúng ta, và do đó, để cảnh giác, chúng ta phải nhận ra những điều đe dọa ánh sáng của Thiên Chúa ở đó. Tương tự như vậy, chúng ta phải biết cách bảo vệ trái tim mình.”

Harb thường xuyên tham khảo phụng vụ và rút ra nhiều kinh nghiệm từ các Giáo phụ phương Đông, đặc biệt là những vị ở sa mạc. Đây là một ví dụ từ Thánh Antôn Cả:

“Để bảo vệ trái tim, Thánh Antôn sẽ liên tục gọi tên ‘Giêsu’; sau đó ngài sẽ thầm thì trong lòng. Thánh Antôn sẽ nói với các môn đệ của mình, ‘Nước Thiên Đàng ở trong các con.... Khi sống như vậy, chúng ta hãy cẩn thận bảo vệ, và như đã viết, ‘hãy giữ gìn trái tim mình với tất cả sự cảnh giác.’”

Việc ngày càng cảnh giác sẽ giúp chúng ta đáp lại lời kêu gọi của Phụng vụ Thánh Gioan Chrysostom: “Chúng ta hãy chú ý”. Để hướng sự chú ý của mình trở lại Thiên Chúa, chúng ta nên hướng về phía Đông, như Đức Giáo Hoàng Leo đã khôn ngoan khuyến nghị.

 

Theo Kathleen N. Hattrup của tạp chí Aleteia, xuất bản ngày 14/06/25, Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã nói rằng "không ai được đe dọa sự hiện hữu của người khác".

Hôm nay, Đức Giáo Hoàng Leo đã tham dự buổi tiếp kiến công khai vào thứ Bảy mà Đức Phanxicô đã bắt đầu cho Năm Thánh, và đã tận dụng cơ hội này để đưa ra lời kêu gọi hòa bình liên quan đến cuộc xung đột giữa Iran và Israel.
Ngài gọi tin tức từ tình hình này là "lý do gây lo ngại lớn".

"Tình hình ở Iran và Israel đã xấu đi nghiêm trọng, và tại thời điểm phức tạp như vậy, tôi muốn mạnh mẽ nhắc lại lời kêu gọi của mình về trách nhiệm và lý trí", ngài nói.

Đức Thánh Cha tiếp tục khuyến khích đối thoại và hòa bình dựa trên công lý:

Cam kết xây dựng một thế giới an toàn hơn không có mối đe dọa hạt nhân phải được theo đuổi thông qua cuộc gặp gỡ tôn trọng và đối thoại chân thành, để xây dựng một nền hòa bình lâu dài dựa trên công lý, tình anh em và lợi ích chung. Không ai được đe dọa sự hiện hữu của người khác. Mọi quốc gia đều có nghĩa vụ ủng hộ mục tiêu hòa bình, tiến hành con đường hòa giải và thúc đẩy các giải pháp đảm bảo an ninh và phẩm giá cho tất cả mọi người.

Cuộc tấn công của Israel vào Iran là cuộc tấn công nghiêm trọng nhất mà quốc gia này phải gánh chịu kể từ cuộc chiến tranh với Iraq từ năm 1980 đến năm 1988.

Tòa thánh

Tòa thánh duy trì quan hệ ngoại giao với cả Israel và Iran và luôn cẩn trọng để tránh cô lập Cộng hòa Hồi giáo Iran trên trường quốc tế.
Sứ thần Tòa thánh là một trong số ít nhà ngoại giao vẫn tại vị trong thời kỳ thay đổi chế độ vào năm 1979. Do đó, ngài đã có thể đến thăm các nhà ngoại giao tại Đại sứ quán Hoa Kỳ, những người đang bị lực lượng dân quân của chính phủ mới bắt làm con tin.

Trong những năm gần đây, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã có một số cuộc tiếp xúc với các nhà lãnh đạo Iran, bao gồm cả việc tiếp đón Tổng thống Hassan Rouhani vào ngày 26 tháng 1 năm 2016, người đã đến Vatican như một phần trong chuyến công du quốc tế đầu tiên của mình sau thỏa thuận hạt nhân Iran được ký kết vào năm 2015 với sự ủng hộ của Tổng thống Hoa Kỳ khi đó là Barack Obama, nhưng người kế nhiệm ông là Donald Trump đã phản đối.

Đức Hồng Y người Bỉ Dominique Mathieu, Tổng giám mục Tehran-Isfahan, bất ngờ trở thành Hồng Y đầu tiên của Iran vào tháng 12 năm 2024. Ngài đã tham gia mật nghị gần đây dẫn đến việc bầu Giáo hoàng Leo XIV, và đã có cuộc gặp riêng với tân giáo hoàng vào ngày 2 tháng 6.

Nguyên Văn Lời Phát Biểu Của Đức Thánh Cha Leo Tại Buổi Triều Kiến Năm Thánh Đầu Tiên Của Ngài

Tại Nhà thờ Thánh Phêrô, Thứ bảy, ngày 14 tháng 6 năm 2025, Đức Leo XIV đã có buổi triều kiến năm thánh đầu tiên, theo khuôn khổ đã được Đức Phanxicô, khởi diễn vào đầu năm nay. Theo trang mạng của Tòa Thánh, nhân dịp này, ngài đã có lời phát biểu nhấn mạnh tới quan điểm “Hy vọng là Kết nối” của Thánh Irênê thành Lyon:

Tôi gửi lời chào nồng nhiệt đến tất cả những ai đang tham gia Năm Thánh Thể thao và trong cuộc họp quốc tế này về “Động lực của Hy vọng”, do Bộ Văn hóa và Giáo dục tài trợ. Thời gian anh chị em dành cho nhau trong những ngày này sẽ mang đến cho anh chị em cơ hội quý báu để suy gẫm về mối quan hệ giữa hoạt động thể thao và đức hy vọng. Khi nghĩ về điều đó, thể thao được thúc đẩy bởi hy vọng, theo nghĩa là chúng liên quan đến việc phấn đấu hướng tới một mục tiêu, liên tục cố gắng cải thiện thành tích của mình và học cách làm việc với những người khác như một đội ngũ. Đồng thời, hy vọng sâu sắc nhất của chúng ta thách thức chúng ta biến thế giới thể thao thành một đấu trường nơi các giá trị đích thực của con người và Kitô giáo có thể được thực hiện và truyền đạt cho những người khác để xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.

Theo tinh thần của Năm Thánh này, tôi khuyến khích anh chị em, cũng như những người tham gia Đại hội xe máy quốc tế, mỗi người theo cách riêng của mình, hãy trở thành “những nhà truyền giáo của hy vọng”, làm việc để mang lại một nền văn hóa liên đới, chấp nhận và tình anh em ngày càng lớn mạnh hơn. Tôi trân trọng ban Phép lành cho tất cả anh chị em.

* * *

Anh chị em thân mến:

Sáng nay, chúng ta tiếp tục loạt bài giáo lý về chủ đề hy vọng của Năm Thánh do Đức Giáo Hoàng Phanxicô khởi xướng vào đầu năm nay. Giống như chính Chúa Giêsu, Thiên Chúa và con người, đức hy vọng của Tin Mừng kết nối trời và đất, thế giới của chúng ta và vương quốc thiên đàng. Chúng ta thấy điều này được phản ảnh trong cuộc đời của Thánh Irênê thành Lyon, một giám mục và nhà thần học vĩ đại của thế kỷ thứ hai. Thánh Irênê sinh ra ở Tiểu Á, được nuôi dưỡng trong truyền thống tông đồ của vùng này và di cư đến Châu Âu với tư cách là một nhà truyền giáo của Tin Mừng. Sứ vụ của ngài trên hết là sứ vụ hiệp nhất, dựa trên chính con người của Chúa Giêsu, Thiên Chúa thật và con người thật. Bằng cách mặc lấy xác thịt của chúng ta, Chúa Giêsu đã hiệp nhất chúng ta với nhau, hòa giải các chia rẽ và truyền cho chúng ta phải nhìn nhận Người trong tất cả anh chị em của chúng ta, đặc biệt là những người nghèo và những người đang cần. Được truyền cảm hứng từ lời dạy này của Thánh Irênê, chúng ta hãy cùng nhau làm việc cho sự hiệp nhất trong cộng đồng của chúng ta, mở ra những cánh cửa và xây dựng những cây cầu thay cho những bức tường. Theo cách này, như những người hành hương của hy vọng, chúng ta hãy làm chứng sống động cho sứ điệp Tin Mừng về sự hiệp nhất, hòa giải và hòa bình trong Chúa Kitô.

 

Almudena Martínez-Bordiú của ACI Prensa, đối tác tin tức tiếng Tây Ban Nha của CNA, ngày 14 tháng 6 năm 2025 tường trình từ Vatican: Sau buổi tiếp kiến chung ngày 11 tháng 6, Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã nói chuyện với những người trẻ từng bắt đầu một "cuộc cách mạng tinh thần" để khôi phục lại tâm hồn của châu Âu.

Fernando Moscardó, 22 tuổi, điều phối sáng kiến có tên “Rome ‘25-Con đường của Thánh James ‘27-Jerusalem ‘33”, nhằm mục đích cho thế giới biết rằng “một châu Âu khác là có thể” thông qua các cuộc hành hương, truyền giáo và chữa lành.

Ngay sau khi gặp Đức Thánh Cha tại Quảng trường Thánh Phêrô, sinh viên y khoa trẻ người Tây Ban Nha đã nói với ACI Prensa, đối tác tin tức tiếng Tây Ban Nha của CNA, rằng cuộc gặp gỡ “thật tuyệt vời”.

“Đó là một trải nghiệm tuyệt vời, tràn ngập niềm vui lớn lao, đối với cả anh ấy và chúng tôi vào thời điểm đó. Việc cung cấp [thông tin về] dự án này cho vị đại diện của Chúa Kitô trên trái đất, hãy tưởng tượng xem, đó là điều gì đó ngoạn mục”, anh nhấn mạnh.

Moscardó, cùng với bạn học Patricia và giám mục Palencia, Mikel Garciandía, đã có thể giải thích sáng kiến này với Đức Thánh Cha, nhằm mục đích mở ra con đường đến với đức tin và hy vọng cho một thế hệ châu Âu mới hướng đến Năm Thánh Cứu Chuộc, sẽ được cử hành vào năm 2033.

Trong tháng 6, các cuộc hành hương địa phương được tổ chức trên khắp châu Âu, lên đến đỉnh điểm vào ngày 1 tháng 8 với việc công bố “Tuyên ngôn của những người trẻ Kitô hữu châu Âu” tại Vương cung thánh đường St. Mary ở Trastevere, Rome.

Theo Moscardó, Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã đảm bảo với họ rằng ngài “sẽ theo dõi chặt chẽ”. Họ cũng mời ngài tham gia ký kết bản tuyên ngôn.

“Cũng giống như chúng tôi mời tất cả những người trẻ tuổi và tất cả những người đồng cảm và gần gũi với những người trẻ tuổi và thực sự mơ ước về thế hệ mới này”, Moscardó nói.

Anh cũng tuyên bố rằng, khi cuộc gặp với giáo hoàng kết thúc, "chúng tôi khó có thể nhận ra những gì mình vừa trải qua, chúng tôi khó có thể trở lại mặt đất, chúng tôi không thể tin được điều đó".

"Chúng tôi biết rằng đây chỉ là một bước nữa trên con đường này, điều này không có nghĩa là mọi thứ đã xong; ngược lại, mọi thứ vẫn phải được thực hiện, đặc biệt là khi biết rằng giờ đây chúng tôi có sự giám sát của Đức Thánh Cha", Moscardó chỉ ra.

“Chúng tôi đang chịu nhiều áp lực hơn nữa, nếu có thể,” chàng trai trẻ tiếp tục, “để đảm bảo mọi thứ diễn ra hoàn hảo và để bản tuyên ngôn này thực sự là tiếng nói thống nhất của các Ki-tô hữu trẻ tuổi đang tìm kiếm với cơn khát của Chúa Kitô thế hệ mới này.”

Những người tổ chức đang xây dựng một trang web để cung cấp mọi thông tin cần thiết về các hoạt động cũng như trên các kênh truyền thông xã hội của họ, sẽ được gọi là J2R2033 (Hành trình cứu chuộc 2033).

Sau buổi tiếp kiến với Đức Giáo Hoàng Leo XIV, họ đã gặp những người tổ chức Năm Thánh Hy vọng để chuẩn bị cho ngày 1 tháng 8, khi bản tuyên ngôn sẽ được ký kết.

“Vào buổi chiều, chúng tôi đã có một cuộc họp khác tại Nhà thờ St. Mary ở Trastevere để bắt đầu hoàn thiện các chi tiết cho lễ kỷ niệm lớn này, trong đó chúng tôi muốn tuyên bố tiếng nói thống nhất của châu Âu, kêu gọi một thế hệ mới có tâm hồn và tập trung vào Chúa Kitô,” anh kết luận.

 

3.2. Tiêu Chuẩn Của Thiên Niên Kỷ Thứ Nhất

88. Trong Ut unum sint, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II nhiều lần khẳng định (UUS 5, 56, 61) rằng Giáo Hội Công Giáo, mong muốn “không gì ít hơn sự hiệp thông trọn vẹn giữa Đông và Tây […] tìm thấy linh hứng cho điều này trong kinh nghiệm của thiên niên kỷ thứ nhất”. Unitatis redintegratio cũng duy trì mô hình “sự hiệp nhất mà các thánh kinh và truyền thống cổ xưa của giáo hội tuyên bố” (UR 3). Các nguyên tắc và mô hình hiệp thông được tôn vinh trong thiên niên kỷ thứ nhất có thể vẫn là chuẩn mực cho việc khôi phục sự hiệp thông trọn vẹn trong tương lai. Chủ đề này đã được xem xét đặc biệt trong cuộc đối thoại với các Giáo hội Chính thống giáo và Chính thống giáo phương Đông (cho các Giáo hội sau cho đến giữa thế kỷ thứ năm), với những hệ luận rộng hơn cho toàn bộ cuộc đối thoại đại kết.

3.2.1. “Lịch Sử Của Giáo Hội Trong Thiên Niên Kỷ Đầu Tiên Có Tính Quyết Định”

89. Các tài liệu đối thoại Chính thống giáo-Công Giáo đã dành sự chú ý đáng kể đến mô hình của thiên niên kỷ đầu tiên, trước sự chia rẽ giữa Đông và Tây. Tài liệu Chieti về tính đồng nghị và quyền tối thượng trong Thiên niên kỷ đầu tiên nêu rõ: “Lịch sử của Giáo hội trong thiên niên kỷ đầu tiên có tính quyết định. Bất chấp một số sự chia rẽ tạm thời, các Kitô hữu từ Đông và Tây đã sống trong sự hiệp thông trong thời gian đó, và trong bối cảnh đó, các cấu trúc thiết yếu của Giáo hội đã được thành lập” (O–C 2016, 7). Tài liệu kết luận: “Di sản chung này về các nguyên tắc thần học, các điều khoản giáo luật và các thực hành phụng vụ từ thiên niên kỷ đầu tiên tạo thành một điểm tham chiếu cần thiết và là nguồn linh hứng mạnh mẽ cho cả người Công Giáo và Chính thống giáo khi họ tìm cách chữa lành vết thương chia rẽ của họ vào đầu thiên niên kỷ thứ ba” (id., 21).

90. Đối thoại Chính thống giáo Đông phương - Công Giáo, trong tài liệu mang tên The Exercise of Communion in the Life of the Early Church and its Implications for our Search for Communion Today [Thực thi hiệp thông trong đời sống của Giáo hội sơ khai và Các hệ luận của nó đối với việc tìm kiếm hiệp thông ngày nay], cũng phân tích cách thức các hình thức hiệp thông của năm thế kỷ đầu tiên có thể là nguồn linh hứng cho ngày nay: “Chắc chắn không thể bỏ qua nhiều diễn biến đã diễn ra trong mười lăm thế kỷ tiếp theo, nhưng thời gian cho đến giữa thế kỷ thứ năm vẫn là nguồn tham khảo, nguồn linh hứng và hy vọng độc đáo. Sự kiện các giáo hội của chúng ta đã có thể sống trong hiệp thông trong suốt những thế kỷ này, bất chấp những khác biệt về cách tiếp cận và cách diễn giải, sẽ thách thức chúng ta trong quá trình tìm kiếm hiện tại của mình về sự hiệp nhất hữu hình trong đa dạng, dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần” (OO–C 2015, 2).

91. Thiên niên kỷ đầu tiên là một tiêu chuẩn không chỉ trong cuộc đối thoại với các Giáo hội Đông phương, mà còn với các Cộng đồng Tây phương. Phản hồi cho Ut unum sint của Viện Giám mục của Giáo hội Anh nêu rõ: “Một phần của biện pháp khắc phục chắc chắn nằm ở việc khám phá chung về cách mà Giáo hội của thiên niên kỷ đầu tiên duy trì sự thống nhất của mình” (48, cũng nên xem ARCIC 2018, 123). Phản hồi nhắc lại lời của Đức Hồng Y Ratzinger lúc bấy giờ: “Về học thuyết về quyền tối thượng, Rôma không được đòi hỏi nhiều hơn từ phương Đông so với những gì đã được xây dựng và thực hiện trong thiên niên kỷ đầu tiên”, (19) kết luận, “cách tiếp cận như vậy mang lại hy vọng đáng kể và có thể tạo ra khả thể xem xét mới nhiều vấn đề trong đó các giáo hội đã phát triển khi tách biệt với nhau” (54). Cuộc đối thoại Lutheran–Công Giáo ở Đức cũng kêu gọi “khả thể định hướng việc thực thi quyền tối thượng trong thiên niên kỷ Kitô giáo đầu tiên mà không cần tham chiếu đến những diễn biến sau này” (L–C Germ 2000, 200; xem thêm L–C Aus 2016, 135-136).

Các đoạn sau đây tìm cách mô tả một số yếu tố của thiên niên kỷ đầu tiên có thể đóng vai trò làm nguồn linh hứng cho việc thực thi quyền tối thượng trong thế kỷ 21.

3.2.2. Các Biểu Thức Hiệp Thông Không Chủ Yếu Có Tính Pháp Lý

92. Biểu thức cao nhất của sự hiệp thông giữa các Giáo hội luôn là việc cử hành Thánh Thể. Trong thiên niên kỷ đầu tiên, việc đọc tên của các Thượng phụ khác trong các bức tranh ghép đôi phụng vụ theo một thứ tự cụ thể (xem O–C 2007, 40; 2016, 17) minh họa cho sự kiện sự hiệp thông của giáo hội luôn là sự hiệp thông Thánh Thể. Điều này đã được phát biểu trong cuộc đối thoại quốc tế Chính thống giáo Đông phương–Công Giáo: “Sự hiệp thông với Chúa Kitô bắt đầu bằng phép rửa tội và được nuôi dưỡng phát biểu trong việc cử hành Thánh Thể, là biểu hiện tối cao và phương tiện của sự hiệp thông giáo hội” (OO–C 2015, 7). Tương tự như vậy, các giám mục Công Giáo và Anh giáo đã tuyên bố tại cuộc họp khai mạc IARCCUM: “Tầm nhìn của chúng tôi về sự hiệp nhất trọn vẹn và hữu hình là sự hiệp thông Thánh Thể của các giáo hội” (IARCCUM, 2000, 13).

93. Bên cạnh sự hiểu biết về bí tích này, một số cuộc đối thoại thần học xác định các biểu thức khác của sự hiệp thông trong thiên niên kỷ đầu tiên, lưu ý rằng chúng không chủ yếu mang tính pháp lý.

Cuộc đối thoại quốc tế Chính thống giáo–Công Giáo trong tài liệu của mình về Synodality and Primacy during the First Millennium (Tính đồng nghị và quyền tối thượng trong Thiên niên kỷ đầu tiên], trong khi lưu ý đến quyền kháng cáo lên các giáo phận lớn, chỉ ra rằng “giám mục Rôma không thực thi thẩm quyền giáo luật đối với các giáo hội ở phương Đông” (O–C 2016, 19). Về phần mình, cuộc đối thoại quốc tế Chính thống giáo–Công Giáo Đông phương, sau khi điều tra các biểu thức hiệp thông trong Giáo hội sơ khai (chẳng hạn như trao đổi thư từ và thăm viếng, các thượng hội đồng và các công đồng, cầu nguyện và thực hành phụng vụ, tôn kính các vị tử đạo và các thánh chung, đời sống tu trì và hành hương đến các đền thờ của các giáo hội khác nhau), đã nêu bật trong phần kết luận của mình bản chất không chính thức của các biểu thức hiệp thông này: “Phần lớn, trong thời kỳ này, các biểu thức hiệp thông này là không chính thức, nghĩa là không được thực hiện trong các cấu trúc rõ ràng. Chúng cũng có xu hướng diễn ra chủ yếu ở bình diện khu vực; không có điểm tham chiếu trung tâm rõ ràng. Một mặt, tại Rôma, người ta ngày càng nhận thức rõ hơn về một thừa tác vụ hiệp thông và thống nhất rộng lớn hơn, đặc biệt là từ cuối thế kỷ thứ 3 trở đi. Mặt khác, không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy các Giáo hội Chính thống giáo Đông phương từng chấp nhận một thừa tác vụ như vậy” (OO–C 2015, 71; liên quan đến các biểu thức hiệp thông, xem thêm ARCIC 1991, 45; 2018, 34). Điều đáng lưu ý là, cùng một cuộc đối thoại này đã ghi chú: “Nhiều mối quan hệ từng hiện hữu giữa các giáo hội trong những thế kỷ đầu vẫn tiếp tục cho đến ngày nay bất chấp sự chia rẽ, hoặc đã được phục hồi gần đây” (OO–C 2015, 72).

3.2.3. “Quyền Tối Thượng Danh Dự” Của Giám Mục Rôma

94. Ngay cả khi “không có điểm tham chiếu trung tâm rõ ràng”, thì Rôma vẫn được công nhận là tòa giám mục đầu tiên. Vị thế của Rôma được minh họa bằng lá thư của Đức Clêmentê gửi cho người Cô-rinh-tô, vào cuối thế kỷ thứ nhất, cung cấp bằng chứng về mối quan tâm của Giáo hội Rôma đối với sự thịnh vượng của một Giáo hội khác. Vào thế kỷ thứ hai, I-nha-xi-ô của An-ti-ô-ki-a mô tả Giáo hội Rôma là Giáo hội “chủ trì trong tình yêu thương”, và Thánh I-rê-nê ca ngợi “Giáo hội rất vĩ đại, rất cổ xưa và được biết đến rộng rãi được thành lập và tổ chức tại Rôma bởi hai tông đồ vinh quang nhất, Phê-rô và Phao-lô […] Vì điều cần thiết là mọi Giáo hội phải đồng ý với Giáo hội này, vì thẩm quyền tối cao của nó” (Chống lại các tà giáo,III, 3, 2) (xem Dombes 1985, 20; Thánh I-rê-nê 2018, 7.2).

95. Trong khi những tuyên bố này của Thánh I-nha-xi-ô và Thánh I-rê-nê chủ yếu liên quan đến Giáo hội Rôma, thì những hệ luận đối với thẩm quyền cá vị của Giám mục của nó ngày càng được phương Tây công nhận (xem §45 ở trên). Tuy nhiên, việc thực thi thẩm quyền này không đồng đều giữa các khu vực khác nhau: “Vai trò của giám mục Rôma phải được nhìn nhận trong các phạm vi ảnh hưởng khác nhau trong đó ngài đã đưa ra các quyết định hữu hiệu và diễn đạt truyền thống của giáo hội” (St. I-rê-nê 2018, 7.5). Hơn nữa, “vai trò quan trọng của giám mục Rôma trong việc hình thành tín lý trong các tác phẩm của các giáo sĩ lớn như Lê-ô I và Grê-go-ri cả không được coi là cạnh tranh với thẩm quyền của các giám mục địa phương và khu vực hoặc các giáo đoàn trong Giáo hội phương Tây, mà đúng hơn là củng cố, công bố và điều chỉnh công việc của họ […]. Cả hai đều coi mục đích của các giáo đoàn địa phương và khu vực bao gồm việc đưa ra phán quyết có thẩm quyền về cả các vấn đề kỷ luật và tín lý; chức năng của họ là được thông báo về những quyết định này, để xác nhận chúng và chỉ can thiệp trong những trường hợp trong đó thẩm quyền địa phương không thể đạt tới một giải pháp rõ ràng” (id., 7.7).

96. Ở phương Đông, “vai trò của các giám mục ở Rôma ít được xác định rõ ràng hơn, nhưng ngày càng trở nên quan trọng trong những cuộc tranh cãi lớn về tín lý của thế kỷ thứ tư và thứ năm” (id., 7.6). Tuy nhiên, quyền tối thượng chủ yếu được coi là một quyền ưu tiên: “Ngay từ giai đoạn đầu, phương Đông đã tiếp cận vấn đề về quyền tối thượng của giáo hội qua lăng kính về mối quan hệ giữa các tòa giám mục lớn. Rôma luôn được ưu tiên hơn các tòa giám mục như Alexandria và An-ti-ô-ki-a nhưng chủ yếu không được phương Đông xem là sở hữu một hình thức thẩm quyền đặc biệt trong mọi vấn đề” (id., 7.8).

97. Các Giáo hội Chính thống giáo không bao giờ tranh chấp quyền tối thượng của tòa Rôma. Trong chuyến viếng thăm Đức Phaolô VI năm 1967, Thượng phụ Athenagoras tuyên bố rằng Rôma là “Tòa thánh đứng đầu về danh dự và trật tự trong thân thể sống động của các Giáo hội Kitô giáo rải rác trên khắp thế giới”. (20) Đối thoại thần học Công Giáo Chính thống giáo gần đây đã tái khẳng định sự công nhận này. Tài liệu Ravenna có thể nêu rõ: “Cả hai bên đều đồng ý rằng […] Rôma, với tư cách là Giáo hội ‘chủ trì trong tình yêu thương’ theo cụm từ của Thánh I-nha-xi-ô thành An-ti-ô-ki-a (Gửi người Rôma, Lời mở đầu), chiếm vị trí đầu tiên trong các taxis (bảng thứ tự], và do đó giám mục của Rôma là protos [đệ nhất] trong số các thượng phụ” (O–C 2007, 41, xem thêm O–C2016, 15). Tuy nhiên, các tài liệu này cũng thừa nhận sự bất đồng trong cách hiểu về ‘quyền tối thượng danh dự’. Chính thống giáo và Công Giáo “tuy nhiên, không đồng ý về cách giải thích bằng chứng lịch sử từ thời đại này liên quan đến đặc quyền của giám mục Rôma như protos, một vấn đề đã được hiểu theo nhiều cách khác nhau trong thiên niên kỷ đầu tiên” (O–C 2007, 41; 2016, 16).

98. Quyền tối hượng được công nhận của Giáo hội Rôma trong thiên niên kỷ đầu tiên “ngụ ý một thẩm quyền trong Giáo hội, không phải quyền quản trị Giáo hội” (Dombes 1985, 23). Thật vậy, thẩm quyền không đồng nghĩa với chính quyền hoặc quyền tài phán (một khái niệm được phát triển trong thiên niên kỷ thứ hai). Tuy nhiên, một số cuộc đối thoại chỉ ra rằng trong thiên niên kỷ đầu tiên, “quyền tối thượng danh dự” này không chỉ có nghĩa là “quyền ưu tiên danh dự” mà còn là “quyền đưa ra quyết định thực sự” (O–C US 2010, 7 a). Năm 1991, cuộc đối thoại Chính thống giáo–Công Giáo Pháp đã đưa ra lời kêu gọi khắc phục sự đối lập giữa ‘quyền tối thượng danh dự’ và ‘quyền tối thượng tài phán’, thừa nhận rằng “danh dự hàm ý trách nhiệm và thẩm quyền thực sự: nếu ‘quyền tối thượng’ thực sự là inter pares [giữa những người bình đẳng], thì nó không kém phần primus [ngưới thứ nhất]” (O–C Fr 1991, tr. 118–119).

3.2.4. Mô Hình Của Điều Giáo Luật Tông Đồ 34

99. Trong những năm gần đây, các ủy ban Chính thống giáo–Công Giáo chung (O–C 1988, 53; O–C 2007, 24; O–C 2016, 10; O–C US 1989, 6b; O–C Fr. 1991 tr. 118–119; St I-rê-nê 2018, 7.4, OO–C 2009, 44) đã suy gẫm về Điều Giáo luật Tông đồ [Apostolic Canon] 34, trình bày nó như một mô hình cho sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các chiều kích tối thượng và đồng nghị của Giáo hội. Điều giáo luật này, thuộc về truyền thống giáo luật chung của các Giáo hội của chúng ta, là một phần của bộ sưu tập các quy tắc lớn hơn từ Giáo hội An-ti-ô-ki-a có từ thế kỷ thứ 4. Quy tắc này cung cấp một mô tả về mối tương quan giữa protos và các giám mục khác của mỗi vùng:

Các giám mục của người dân trong một tỉnh hoặc vùng [ethnos] phải công nhận người đứng đầu [protos] trong số họ và coi người đó là thủ lĩnh [kephale] của họ, và không được làm bất cứ điều gì quan trọng nếu không có sự đồng ý [gnome] của người đó; mỗi giám mục chỉ được làm những gì liên quan đến giáo phận [paroikia] của riêng mình và các vùng lãnh thổ phụ thuộc. Nhưng [protos] không thể làm bất cứ điều gì nếu không có sự đồng ý của tất cả mọi người. Vì theo cách này, sự hòa hợp [homonoia] sẽ thắng thế, và Thiên Chúa sẽ được ca ngợi qua Chúa trong Chúa Thánh Thần.

100. Trên cơ sở điều giáo luật này, Văn kiện Ravenna đã có thể mô tả “sự phụ thuộc lẫn nhau” của quyền tối thượng và tính đồng nghị (O–C 2007, 43; xem bên dưới §§112–113). Tuy nhiên, khi nhận xét rằng Điều Giáo luật 34 mô tả bình diện khu vực, một số cuộc đối thoại đã đặt câu hỏi “ở mức độ nào [công thức] của nó […] có thể phục vụ như một mô hình cho Giáo hội hoàn vũ cũng như cho các Giáo hội địa phương?” (O–C US 2010 9b; xem thêm St I-rê-nê 2000, 16.4; Lập trường của Tòa Thượng phụ Moscow về Vấn đề Quyền tối thượng trong Giáo hội Hoàn vũ 2013, 3).

3.2.5. Quyền Kháng Cáo Như Một Biểu Thức Hiệp Thông (Điều Giáo Luật Của Công Đồng Sardica)

101. Một định chế khác của thiên niên kỷ đầu tiên liên quan đến việc thực thi quyền tối thượng là quyền kháng cáo lên các tòa chính và đặc biệt là lên Giám mục Rôma. Các cuộc đối thoại Chính thống giáo–Công Giáo gần đây đã có thể phân tích thủ tục này (C–O Fr 1991; O–C 2016, 19; Thánh I-rê-nê 2018 7.3 và 17.9). Cuộc đối thoại Chính thống giáo-Công Giáo Pháp đã nhấn mạnh vào năm 1991 tầm quan trọng của Công đồng Sardica (343), được Công đồng Trullo (692) và Công đồng Photian năm 879 tiếp nhận. Các điều giáo luật của Sardica đã xác định rằng một giám mục đã bị kết án có thể kháng cáo lên Giám mục Rôma, và rằng sau này, nếu ngài cho là phù hợp, có thể ra lệnh tái thẩm, do các giám mục của một tỉnh lân cận tiến hành tại tỉnh của giám mục kháng cáo. Điều đáng nói là thủ tục này tương ứng nhiều hơn với Tòa phúc thẩm sau cùng hoặc Tòa Phá án (court of cassation], vì phiên tòa tái thẩm không được tiến hành bởi Rôma mà là bởi các giám mục địa phương. Cũng cần lưu ý rằng Điều Giáo luật 3 của Sardica biện minh cho quyết định liên quan đến thủ tục kháng cáo lên tòa Rôma vì lý do tâm linh: “sanctissimi Petri memoriam honorare”. Văn kiện đối thoại Chính thống giáo–Công Giáo tại Pháp kêu gọi “một sự tiếp nhận chung” của Công đồng Photian năm 879, có thể tạo thành “một điểm khởi đầu để tiếp tục cuộc đối thoại về ý nghĩa của quyền tối thượng, được xây dựng trên các cơ sở chung về giáo hội học” (O–C Fr 1991, tr. 124).

102. Đề cập đến Sardica, Văn kiện Chieti nhắc lại: “Trong nhiều thế kỷ, một số lời kêu gọi đã được gửi đến giám mục Rôma, cũng từ phương Đông, về các vấn đề kỷ luật, chẳng hạn như việc phế truất một giám mục”, và rằng “các kháng cáo lên giám mục Rôma từ phương Đông nói lên sự hiệp thông của Giáo hội”. Chieti cũng lưu ý rằng các kháng cáo liên quan đến các vấn đề kỷ luật cũng được thực hiện ở Phía Đông, và rằng “các kháng cáo như vậy đối với các tòa giám mục lớn luôn được xử lý theo cách thức đồng nghị” (O–C 2016, 19). (21)

103. Văn kiện St. I-rê-nê năm 2018 cho rằng thủ tục của Sardica cũng có thể có giá trị trong tương lai: “Một sắp xếp như vậy sẽ tôn trọng hoàn toàn quyền tự chủ của các Giáo hội Chính thống giáo trong khi đồng thời đảm bảo một thừa tác vụ hiệp nhất phổ quát hữu hiệu của giám mục Rôma” (St. I-rê-nê 2018, 17.9).

Cũng theo cùng một cách như vậy, tài liệu dự kiến năm 2010 của Hội đồng Thần học Chính thống giáo–Công Giáo Bắc Mỹ nêu rõ:

“Trong trường hợp xung đột giữa các giám mục và các giáo chủ của họ mà không thể giải quyết tại địa phương hoặc khu vực, giám mục Rôma sẽ được mong đợi sắp xếp một quá trình kháng cáo pháp lý, có thể được thực hiện bởi các giám mục địa phương, như được quy định trong điều 3 của Thượng hội đồng Sardica (343). Trong trường hợp tranh chấp giữa các giáo chủ, giám mục Rôma sẽ được mong đợi làm trung gian và đưa cuộc khủng hoảng đến giải pháp anh em”. Cùng một cuộc đối thoại này thấy “quyền kháng cáo” này cũng mở rộng đến các vấn đề tín lý: “Và trong các cuộc khủng hoảng tín lý đôi khi có thể liên quan đến toàn bộ gia đình Kitô giáo, các giám mục trên khắp thế giới sẽ có quyền kháng cáo lên ngài để xin hướng dẫn tín lý, giống như Theodoret của Cyrus đã làm với Giáo hoàng Lê-ô I vào năm 449, trong cuộc tranh luận về con người của Chúa Kitô diễn ra trước Công đồng Chalcedon (Ep. 113)” (O–C US 2010, 7e; tuy nhiên, cần lưu ý rằng các nhà thần học Chính thống giáo phương Đông sẽ không trích dẫn ví dụ này như một tiền lệ, vì họ có một cách giải thích khác về cuộc tranh luận).

________________________________________________________________________________
19. Joseph Ratzinger, Theologische Prinzipienlehre: Bausteine zur Fundamentaltheologie, München, 1982, tr. 209; được dịch và trích dẫn trong Francis Sullivan, Magisterium, Dublin, 1983, tr. 117.

20. Dịch vụ thông tin 3 (1967/III), trang 16. Theo Joseph Ratzinger, với những lời này, Thượng phụ Athenagoras đã “diễn đạt nội dung cốt lõi của học thuyết về quyền tối thượng như đã biết trong thiên niên kỷ đầu tiên”, Principles of Catholic Theology. Building Stones for a Fundamental Theology [Nguyên tắc của Thần học Công Giáo. Những viên đá xây dựng cho một nền Thần học Cơ bản], Nhà xuất bản I-nha-xi-ô, San Francisco, 1987, tr. 199 [original: Theologische Prinzipienlehre: Bausteine zur Fundamentaltheologie, München, 1982].

21. Đáp lại Văn kiện Ravenna, Tòa Thượng phụ Moscow đã từ chối việc sử dụng Điều 4 và Điều 5 của Sardica “trong văn học tranh luận, để đưa ra một biện minh chính thống cho các quyền hạn pháp lý của giáo chủ đầu tiên của Rôma”. Các giáo luật này, văn bản tiếp tục, “không nêu rằng quyền của giáo chủ Rôma trong việc chấp nhận kháng cáo được mở rộng cho toàn thể Giáo hội Hoàn vũ” (Lập trường của Tòa Thượng phụ Moscow về vấn đề quyền tối thượng trong Giáo hội Hoàn vũ, 2013, chú thích 6).

còn tiếp
____________________________________________________

 

1. Chỉ huy Iran thiệt mạng trong cuộc không kích của Israel giám sát việc cung cấp máy bay điều khiển từ xa Shahed cho Nga

Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, gọi tắt là IRGC xác nhận vào ngày 13 tháng 6 rằng chỉ huy lực lượng hàng không vũ trụ của họ, Amir Ali Hajizadeh, đã thiệt mạng trong một cuộc không kích của Israel vào một cơ sở chỉ huy, theo tờ Times of Israel.

Hajizadeh bị Liên minh Âu Châu trừng phạt vào năm 2022 vì giám sát việc Tehran cung cấp máy bay điều khiển từ xa loại Shahed cho Nga để sử dụng trong cuộc chiến chống lại Ukraine, vốn đã trở thành thành phần chủ chốt trong cuộc chiến của Mạc Tư Khoa chống lại Ukraine.

Ông đóng vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy năng lực hỏa tiễn và máy bay điều khiển từ xa của Iran, gặp Bộ trưởng Quốc phòng Nga khi đó là Sergei Shoigu vào năm 2023 để giới thiệu vũ khí của Iran.

Chiến dịch của Israel, được mô tả là “phòng ngừa”, bao gồm 200 máy bay và thả 330 quả đạn, nhắm vào chương trình hạt nhân của nước này và giết chết các quan chức quân sự cao cấp.

Hajizadeh cũng được biết đến với vai trò trong vụ bắn hạ một máy bay dân sự của Ukraine vào Tháng Giêng năm 2020, mà sau đó Iran thừa nhận là đã bắn nhầm trong bối cảnh căng thẳng với Hoa Kỳ. Toàn bộ 176 người trên máy bay đều thiệt mạng.

Bộ Ngoại giao Ukraine đã ra tuyên bố vào ngày 13 tháng 6 bày tỏ quan ngại về hậu quả từ hoạt động của Israel nhưng nhấn mạnh rằng “chế độ Iran ủng hộ Nga trong cuộc chiến xâm lược phi pháp” và cung cấp cho Mạc Tư Khoa “vũ khí để giết người Ukraine”.

Cùng với Bắc Hàn, Iran là đồng minh quan trọng của Nga trong cuộc chiến toàn diện với Ukraine, cung cấp hàng ngàn máy bay điều khiển từ xa tấn công Shahed và hỏa tiễn đạn đạo tầm ngắn.

Máy bay điều khiển từ xa, giá rẻ và chứa đầy thuốc nổ, đã trở thành vũ khí chính trong các cuộc tấn công trên không của Nga vào Ukraine kể từ khi được đưa vào sử dụng vào cuối năm 2022.

Được biết đến với khả năng bay xa trước khi đâm vào mục tiêu, chúng hiện được Nga sản xuất hàng loạt và phóng thành từng đợt gần như mỗi đêm để chế ngự hệ thống phòng không của Ukraine.

Cuộc tấn công của Israel diễn ra trong bối cảnh căng thẳng leo thang ở Trung Đông, cũng như các cuộc đàm phán của Hoa Kỳ với Tehran về chương trình hạt nhân của nước này. Chính quyền Tổng thống Trump đã thừa nhận rằng họ đã biết trước về hoạt động này nhưng phủ nhận mọi sự liên quan.

Kyiv cảnh báo về những hậu quả tiềm tàng trên toàn cầu của cuộc tấn công, lưu ý rằng bất ổn khu vực có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc tế và thị trường tài chính, đặc biệt là dầu mỏ.

Giá dầu thô tăng hơn 10% sau vụ tấn công, giúp tăng doanh thu cho Mạc Tư Khoa, nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu năng lượng.

Nga lên án các cuộc tấn công của Israel là “hành vi xâm lược vô cớ” và vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc.

[Kyiv Independent: Iranian commander killed in Israeli airstrike oversaw Shahed drone supply to Russia]

2. Những nhân vật Iran hàng đầu bị Israel giết hại là ai?

Israel đã nhắm vào một số nhân vật quân sự chủ chốt của Iran và các nhà khoa học hạt nhân trong các cuộc tấn công được thực hiện vào sáng thứ sáu. Lực lượng Phòng vệ Israel, gọi tắt là IDF và phương tiện truyền thông Iran đã đưa tin về vụ giết người của họ.

“Trong các cuộc tấn công của đối phương, một số chỉ huy và nhà khoa học đã tử vì đạo. Nếu Chúa muốn, những người kế nhiệm và đồng nghiệp của họ sẽ tiếp tục nhiệm vụ của mình mà không chậm trễ”, Lãnh tụ tối cao của Cộng hòa Hồi giáo Iran Ayatollah Khamenei cho biết.

Sau đây là năm nhân vật quan trọng nhất mà chúng ta biết cho đến nay:

Thiếu tướng Mohammad Bagheri

Bagheri là Tổng tham mưu trưởng Quân đội—sĩ quan quân sự cao cấp nhất và là điểm phối hợp giữa Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo tinh nhuệ, gọi tắt là IRGC và quân đội chính quy. Là một người chỉ trích gay gắt Hoa Kỳ, Bagheri đã cảnh báo trong nhiều năm rằng lực lượng của ông đã sẵn sàng cho bất kỳ hành động quân sự nào có thể xảy ra chống lại đất nước.

Tổng tham mưu trưởng quân đội Iran cũng tuyên bố sẽ trả đũa Israel để đáp trả vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran vào năm 2024.

Bagheri gần đây đã giám sát các cuộc tập trận lớn tập trung vào tác chiến điện tử và hoạt động máy bay điều khiển từ xa, nhấn mạnh sự chuyển dịch chiến lược của Iran sang khả năng tác chiến hiện đại.

Thiếu tướng Hossein Salami

Với tư cách là Tư lệnh Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, gọi tắt là IRGC, Salami là một trong những tiếng nói thách thức nhất đối với Israel, từng nói rằng nước này có thể bị đánh bại chỉ bằng “một chiến dịch duy nhất”.

Salami đã ca ngợi các hoạt động của Hezbollah trong cuộc chiến với Israel vào năm 2024, như một phần của “Trục kháng cự” rộng lớn hơn. Salami đã đưa ra lời đe dọa với Hoa Kỳ vào tháng trước, nói rằng Iran sẽ “mở cổng địa ngục” nếu bị Israel hoặc Hoa Kỳ tấn công.

Thiếu tướng Gholam Ali Rashid

Theo hãng thông tấn Tasnim, cả Rashid và con trai ông đều được báo cáo đã thiệt mạng.

Rashid từng là chỉ huy của Bộ tư lệnh trung tâm Khatam al-Anbia, gọi tắt là KCHQ của Iran, một bộ chỉ huy quân sự chung trực thuộc Bộ Tổng tham mưu, có nhiệm vụ điều phối các hoạt động giữa IRGC và quân đội chính quy.

Tiến sĩ Fereydoon Abbasi

Abbasi là cựu giám đốc Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran, gọi tắt là AEOI, giám sát các hoạt động năng lượng và làm giàu hạt nhân của Iran trong thời kỳ căng thẳng gia tăng với phương Tây.

Là một thành viên lâu năm của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, Abbasi Davani được nêu tên cụ thể trong một nghị quyết trừng phạt của Liên Hiệp Quốc vì “có liên quan đến các hoạt động hỏa tiễn đạn đạo hoặc hạt nhân”.

Năm 2010, ông đã sống sót sau một vụ ám sát bằng bom xe ở Tehran, vụ này đã giết chết một nhà khoa học hạt nhân lớn khác. Các quan chức Iran cho rằng vụ tấn công này là do các cơ quan tình báo của Israel thực hiện, nói rằng vụ tấn công nhằm phá hoại tiến trình hạt nhân của Iran.

Tiến sĩ Mohammad Mahdi Tehranchi

Tehranchi là một nhà vật lý lý thuyết từng giữ chức Chủ tịch Đại học Hồi giáo Azad, nơi đóng vai trò quan trọng trong việc trực tiếp tham gia vào chương trình hạt nhân của Iran và tiềm năng phát triển vũ khí hạt nhân, mặc dù Iran luôn phủ nhận có tham vọng phát triển vũ khí hạt nhân.

Các nhà khoa học hạt nhân Iran khác đã từng bị ám sát trong quá khứ. Theo Reuters và phương tiện truyền thông Iran, các cuộc không kích của Israel được cho là đã giết chết sáu nhà khoa học vào thứ sáu.

[Newsweek: Who Are the Top Iranian Figures Killed by Israel?]

3. Toàn văn bài phát biểu của Thủ tướng Benjamin Netanyahu về cuộc tấn công vào Iran

Sáng sớm Thứ Sáu, 13 Tháng Sáu, Israel đã bất ngờ tấn công Iran làm dấy lên lo ngại rằng chiến tranh thế giới sẽ nổ ra. Cả 2 tướng hàng đầu của Iran là Tướng Hossein Salami, chỉ huy của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, và Tướng Mohammad Bagheri, Tổng Tham Mưu Trưởng quân đội Iran đều bị giết chết ngay trong những phút đầu tiên của cuộc tấn công nên phản ứng của Iran được ghi nhận là thiếu mạch lạc, không hiệu quả. Họ chủ yếu chỉ phóng máy bay điều khiển từ xa lên phản công. Tuy nhiên, Iran có các vũ khí nguy hiểm khác mà họ có khả năng sử dụng khi đã hoàn hồn.

Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ toàn văn diễn từ của ông Benjamin Netanyahu, Thủ tướng Israel, giải thích lý do của cuộc tấn công, qua phần trình bày của Thụy Khanh

Cách đây ít phút, Israel đã phát động 'Chiến dịch Sư tử trỗi dậy', một hoạt động quân sự có mục tiêu nhằm đẩy lùi mối đe dọa từ Iran đối với sự tồn vong của Israel.

Chiến dịch này sẽ tiếp tục trong nhiều ngày cho đến khi loại bỏ được mối đe dọa này. Trong nhiều thập niên, những kẻ bạo chúa ở Tehran đã công khai, trắng trợn kêu gọi hủy diệt Israel.

Họ ủng hộ luận điệu diệt chủng của mình bằng một chương trình phát triển vũ khí hạt nhân. Trong những năm gần đây, Iran đã sản xuất đủ uranium làm giàu rất cao để chế tạo chín quả bom nguyên tử – chín quả.

Trong những tháng gần đây, Iran đã thực hiện những bước đi chưa từng thực hiện trước đây, những bước đi để vũ khí hóa uranium làm giàu này và nếu không dừng lại, Iran có thể sản xuất vũ khí hạt nhân trong thời gian rất ngắn. Có thể là trong một năm, có thể là trong vòng vài tháng - có thể là chưa đầy một năm.

Đây là mối nguy hiểm rõ ràng và sống còn đối với sự tồn vong của Israel. Tám mươi năm trước, người Do Thái là nạn nhân của cuộc diệt chủng Holocaust do chế độ Đức Quốc xã gây ra.

Ngày nay, nhà nước Do Thái từ chối trở thành nạn nhân của cuộc thảm sát hạt nhân do chế độ Iran gây ra.

Với tư cách là Thủ tướng, tôi đã nhiều lần khẳng định rõ ràng rằng Israel sẽ không bao giờ cho phép những kẻ kêu gọi tiêu diệt chúng tôi phát triển phương tiện để đạt được mục tiêu đó.

Hôm nay, Israel ủng hộ những lời nói đó bằng hành động. Chúng tôi đã tấn công vào trung tâm chương trình làm giàu hạt nhân của Iran. Chúng tôi đã tấn công vào trung tâm chương trình vũ khí hóa hạt nhân của Iran. Chúng tôi đã nhắm vào cơ sở làm giàu chính của Iran. Chúng tôi đã nhắm vào các nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran đang làm việc trên bom uranium.

Chúng tôi cũng tấn công vào trung tâm chương trình hỏa tiễn đạn đạo của Iran. Năm ngoái, Iran đã bắn 300 hỏa tiễn đạn đạo vào Israel.

Mỗi hỏa tiễn này mang theo một tấn thuốc nổ và đe dọa tính mạng của hàng trăm người.

Chẳng bao lâu nữa, những hỏa tiễn đó có thể mang theo đầu đạn hạt nhân, đe dọa mạng sống không phải của hàng trăm mà là hàng triệu người. Iran đang chuẩn bị sản xuất 10.000 hỏa tiễn đạn đạo đó trong vòng ba năm.

Bây giờ, hãy tưởng tượng, hãy tưởng tượng 10.000 tấn thuốc nổ TNT rơi xuống một đất nước có diện tích bằng New Jersey. Đây là một mối đe dọa không thể chấp nhận được. Nó cũng phải bị ngăn chặn.

Iran hiện đang thực hiện cái mà họ gọi là kế hoạch mới để phá hủy Israel. Các bạn thấy đấy, kế hoạch cũ đã thất bại. Iran và các lực lượng ủy nhiệm của họ đã cố gắng bao vây Israel bằng một vành đai lửa và tấn công chúng tôi bằng cuộc tấn công khủng khiếp ngày 7 tháng 10.

Nhưng người dân Israel, những người lính Israel, đã vùng lên như sư tử để bảo vệ đất nước chúng ta. Chúng tôi đã nghiền nát Hamas. Chúng tôi đã tàn phá Hezbollah.

Chúng tôi đã tấn công lực lượng ủy nhiệm Iran ở Syria và Yemen và khi Iran tấn công trực tiếp chúng tôi hai lần vào năm ngoái, chúng tôi đã phản công ngay bên trong Iran. Tuy nhiên, trong khi tự vệ, chúng tôi cũng bảo vệ người khác.

Chúng tôi bảo vệ những người hàng xóm Ả Rập của mình. Họ cũng đã phải chịu đựng chiến dịch hỗn loạn và tàn sát của Iran. Hành động của chúng tôi chống lại lực lượng ủy nhiệm Hezbollah của Iran đã dẫn đến việc thành lập một chính phủ mới ở Li Băng và sự sụp đổ của chế độ giết người của Assad ở Syria.

Người dân của hai quốc gia này giờ đây có cơ hội cho một tương lai khác, một tương lai tốt đẹp hơn. Người dân Iran dũng cảm cũng vậy. Và tôi có một thông điệp cho họ.

Cuộc chiến của chúng tôi không phải với các bạn. Cuộc chiến của chúng tôi là với chế độ độc tài tàn bạo đã áp bức các bạn trong 46 năm. Tôi tin rằng ngày giải phóng của các bạn đã gần kề.

Và khi điều đó xảy ra, tình hữu nghị vĩ đại giữa hai dân tộc cổ đại của chúng ta sẽ lại một lần nữa phát triển. Tôi muốn bảo đảm với thế giới văn minh rằng chúng ta sẽ không để chế độ tàn bạo nhất thế giới có được vũ khí nguy hiểm nhất thế giới.

Và Iran có kế hoạch trao những vũ khí đó, vũ khí hạt nhân, cho các lực lượng khủng bố ủy nhiệm của mình. Điều đó sẽ khiến cơn ác mộng về chủ nghĩa khủng bố hạt nhân trở nên quá thực tế. Tầm bắn ngày càng tăng của hỏa tiễn đạn đạo của Iran sẽ mang cơn ác mộng hạt nhân đó đến các thành phố của Âu Châu và cuối cùng là đến Hoa Kỳ.

Hãy nhớ rằng, Iran gọi Israel là Satan nhỏ. Họ gọi nước Mỹ là Satan vĩ đại. Và đây là lý do tại sao, trong nhiều thập niên, họ đã dẫn hàng triệu người đến cái chết của Israel và cái chết của nước Mỹ.

Ngày nay, Israel đang đáp lại những lời kêu gọi diệt chủng đó bằng hành động và bằng lời kêu gọi của chính chúng ta. Vạn tuế Israel và vạn tuế nước Mỹ. Hành động của chúng ta sẽ giúp thế giới trở thành một nơi an toàn hơn nhiều.

Tôi muốn cảm ơn Tổng thống Trump vì sự lãnh đạo của ông trong việc đối đầu với chương trình vũ khí hạt nhân của Iran. Ông đã nhiều lần nói rõ rằng Iran không thể có chương trình làm giàu hạt nhân. Ngày nay, rõ ràng là Iran chỉ đang câu giờ.

Nó từ chối đồng ý với yêu cầu cơ bản này của các quốc gia hòa bình. Đó là lý do tại sao chúng tôi không có lựa chọn nào khác ngoài việc hành động. Và hành động ngay bây giờ

Quyết định khó khăn nhất mà bất kỳ nhà lãnh đạo nào phải đưa ra là ngăn chặn một mối nguy hiểm trước khi nó trở thành hiện thực hoàn toàn. Gần một thế kỷ trước, khi đối mặt với Đức Quốc xã, một thế hệ các nhà lãnh đạo đã không hành động kịp thời. Họ đã bị tê liệt bởi nỗi kinh hoàng của Thế chiến thứ nhất. Họ quyết tâm tránh chiến tranh bằng mọi giá.

Và họ đã có cuộc chiến tranh tồi tệ nhất từ trước đến nay. Họ áp dụng chính sách xoa dịu. Họ nhắm mắt và bịt tai trước mọi dấu hiệu cảnh báo.

Thất bại trong hành động đó đã dẫn đến Thế chiến II, cuộc chiến tranh chết chóc nhất trong lịch sử. Nó đã cướp đi sinh mạng của 60 triệu người, bao gồm 6 triệu người Do Thái, một phần ba dân tộc của tôi. Sau cuộc chiến đó, người Do Thái và nhà nước Do Thái đã thề, không bao giờ nữa.

Vâng, không bao giờ nữa là bây giờ. Ngày nay, Israel đã chứng minh rằng chúng ta đã học được những bài học của lịch sử. Khi đối phương thề sẽ hủy diệt bạn, hãy tin rằng chúng nói thật.

Khi đối phương chế tạo vũ khí giết người hàng loạt, hãy ngăn chặn chúng. Như Kinh thánh dạy chúng ta, khi ai đó đến giết bạn, hãy đứng lên và hành động trước. Đây chính xác là những gì Israel đã làm ngày hôm nay.

Chúng ta đã trỗi dậy như sư tử để tự vệ. Hơn 3.000 năm trước, Môisê đã truyền cho người dân Israel một thông điệp đã tôi luyện quyết tâm của họ kể từ đó. Hãy mạnh mẽ và can đảm, ông nói.

Ngày nay, những người lính và nhân dân mạnh mẽ và can đảm của chúng ta cùng nhau đứng lên bảo vệ bản thân trước những kẻ tìm cách hủy diệt chúng ta. Và bằng cách bảo vệ bản thân, chúng ta bảo vệ nhiều người khác, và chúng ta đẩy lùi chế độ chuyên chế giết người. Nhiều thế hệ sau, lịch sử sẽ ghi nhận rằng thế hệ của chúng ta đã đứng vững, hành động kịp thời và bảo vệ tương lai chung của chúng ta.

Xin Chúa ban phước cho Israel. Xin Chúa ban phước cho các lực lượng văn minh ở khắp mọi nơi. Cảm ơn các bạn.

4. ‘Danh tiếng của nước Mỹ đang bị đe dọa’: Các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa chỉ trích Hegseth về vấn đề Ukraine

Các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa đã chỉ trích Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth vào thứ Tư về nỗ lực của chính quyền Tổng thống Trump nhằm chấm dứt chiến tranh Ukraine bằng cách nhượng bộ các yêu sách chủ yếu của Nga, làm lộ rõ sự chia rẽ về ý thức hệ trong đảng trước công chúng.

Thượng nghị sĩ Mitch McConnell — một trong ba đảng viên Cộng hòa phản đối việc xác nhận Hegseth — đã dẫn đầu cuộc chỉ trích tại phiên điều trần về ngân sách của Thượng viện. “Danh tiếng của nước Mỹ đang bị đe dọa”, đảng viên Cộng hòa Kentucky cho biết. “Liệu chúng ta có bảo vệ các đồng minh dân chủ chống lại những kẻ xâm lược độc đoán không?”

Cựu lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện — người hiện là chủ tịch hội đồng kiểm soát tài trợ quốc phòng — đã đưa ra một số lời cảnh báo mạnh mẽ nhất của mình đối với nhà lãnh đạo Ngũ Giác Đài trong phiên điều trần, với giọng điệu đối đầu hơn so với phiên điều trần tại Hạ viện hôm thứ Ba. Hegseth, người hầu như không bị tổn hại gì vào ngày hôm trước, đã phải chịu đựng các cuộc thẩm vấn từ cả hai đảng về chiến lược của Tổng thống Trump nhằm chấm dứt xung đột.

Cuộc trao đổi giữa McConnell và Hegseth đã cung cấp một góc nhìn hiếm hoi về sự khác biệt trong chính sách đối ngoại ngày càng rộng của đảng Cộng hòa. McConnell đã bày tỏ quan điểm quốc tế của thời Reagan về sự lãnh đạo của Hoa Kỳ, trong khi Hegseth đưa ra đường lối thu hẹp hơn, theo chủ nghĩa Nước Mỹ trên hết được nhiều đồng minh của Tổng thống Trump ủng hộ. “Chúng tôi không muốn có một tiêu đề vào cuối cuộc xung đột này nói rằng Nga thắng và Hoa Kỳ thua”, McConnell nói với Hegseth. “Điều đó cực kỳ quan trọng nếu chúng ta muốn tiếp tục đóng vai trò trên thế giới mà phần lớn các thành viên của Quốc hội cho rằng chúng ta vẫn nên đóng”.

McConnell đã đặt ra một số câu hỏi cho nhà lãnh đạo Ngũ Giác Đài về cuộc xung đột kéo dài ba năm. Khi ông hỏi ai là kẻ xâm lược, Hegseth trả lời, “Nga là kẻ xâm lược.”

Nhưng khi được hỏi về việc ông muốn bên nào thắng, Hegseth đã né tránh và chỉ nói rằng Tổng thống Trump cam kết vì hòa bình. Trước khi được bổ nhiệm Bộ trưởng Quốc phòng, khi còn là người điều khiển chương trình Tv Fox Nation First Look, với Jesse Watters, Tomi Lahren, Britt McHenry, và Tyrus, Hegseth đã không ngừng chỉ trích cuộc chiến bảo vệ tổ quốc của người Ukraine.

Hegseth đổ lỗi cho chính quyền Tổng thống Biden và Obama vì đã giải quyết sai lầm với Nga và chậm trễ trong viện trợ, lưu ý rằng Putin đã chiếm Crimea và phát động một cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine trong các nhiệm kỳ tổng thống đó.

“Vladimir Putin biết rằng Tổng thống Trump rất mạnh mẽ,” Hegseth nói. “Ông ấy biết lời nói của mình có ý nghĩa, và kết quả là, một nền hòa bình được đàm phán ở Ukraine khiến nước Mỹ trông mạnh mẽ, khiến chúng ta trông như thể chúng ta hiểu được tình hình thế giới.”

Thượng nghị sĩ Lindsey Graham (RS.C.), một đồng minh hàng đầu của Tổng thống Trump, đã gây áp lực với Hegseth và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Tướng Dan Caine về việc liệu Putin có dừng nỗ lực mở rộng của mình với Ukraine hay không, nếu ông ta thành công ở Ukraine. Hegseth và Tướng Dan Caine đã chia rẽ về khả năng này.

“Tôi không tin là ông ta sẽ dừng lại”, Caine nói. Hegseth nói rằng “vẫn còn phải chờ xem”.

Graham đáp trả: “Ồ, chính Putin nói là không. Và đây là những năm ngấp nghé 2030. Không còn gì để phải chờ xem nữa.”

Đảng viên Dân chủ hàng đầu của hội đồng, Thượng nghị sĩ Chris Coons của Delaware, đã cảnh báo Hegseth không nên theo đuổi một thỏa thuận hòa bình “bằng bất cứ giá nào”.

Ông cũng cảnh báo về việc ngừng viện trợ cho Ukraine và chỉ trích việc thiếu sót viện trợ này trong ngân sách của chính quyền.

“Tôi thấy lo ngại rằng ngân sách năm 2026 sẽ loại bỏ hoàn toàn viện trợ cho Ukraine,” ông nói. “Chúng ta không thể từ bỏ Ukraine. Điều đó sẽ khiến chúng ta gặp bất lợi đáng kể về mặt chiến lược.”

Hegseth bảo vệ đường lối của chính quyền, coi nền hòa bình do Hoa Kỳ đàm phán là một thế mạnh và thừa nhận rằng bất kỳ giải pháp nào cũng sẽ khiến “nhiều người ở cả hai bên” không hài lòng.

Ông cho biết: “Giải pháp thay thế là cuộc chiến tranh bất tận do Hoa Kỳ tài trợ phần lớn và do người Ukraine tiến hành, trong khi Nga có nguồn lực vô hạn để tiếp tục đổ vào, điều đó không có ý nghĩa về mặt chiến lược đối với Hoa Kỳ”.

[Politico: ‘America’s reputation is on the line’: Republican senators chide Hegseth over Ukraine]

5. Iran phóng hỏa tiễn về phía Israel, IDF cho biết

Hôm Thứ Bẩy, 14 Tháng Sáu, Lực lượng Phòng vệ Israel, gọi tắt là IDF cho biết Iran đã phóng hỏa tiễn để trả đũa các cuộc không kích của Israel.

“Cách đây không lâu, IDF đã xác định được hỏa tiễn được phóng từ Iran hướng đến lãnh thổ của Nhà nước Israel”, IDF cho biết trong một tuyên bố. “Các hệ thống phòng thủ đang hoạt động để chặn mối đe dọa. Công chúng được hướng dẫn vào một không gian được bảo vệ và ở lại đó cho đến khi có thông báo mới. Chỉ được phép rời khỏi không gian được bảo vệ sau khi có chỉ thị rõ ràng. Tiếp tục tuân theo hướng dẫn của Bộ Tư lệnh Mặt trận Nội địa”.

Ngay sau đó, một quan chức quân sự Israel cho biết trong một tuyên bố chia sẻ với Newsweek rằng “hàng chục hỏa tiễn đạn đạo của Iran đang trên đường tới Israel”, đồng thời nói thêm rằng “người dân Israel đã được hướng dẫn ở trong hầm trú bom cho đến khi có thông báo mới”.

Các thông báo được đưa ra ngay sau khi một cuộc họp báo do phát ngôn nhân của IDF, Chuẩn tướng Effie Defrin, buổi báo cáo đã đột ngột bị cắt ngang do một quan chức Israel cho biết là “một cuộc tấn công sắp tới của Iran vào miền trung Israel”.

“Chúng tôi biết về ý định phóng hỏa tiễn và UAV của Iran về phía Israel”, Defrin nói với các phóng viên tại cuộc họp báo. “IDF vẫn ở mức sẵn sàng cao nhất cho mọi tình huống để bảo vệ công dân của Nhà nước Israel”.

Khi được hỏi liệu IDF có mong đợi các đồng minh hỗ trợ phòng thủ tích cực của Israel như trong các cuộc tấn công trước đây của Iran vào tháng 4 và tháng 10 năm 2024 hay không, Defrin cho biết đây là một “kịch bản khác”. Ông bắt đầu thảo luận về cách Israel đã chứng minh rằng họ “có khả năng tự vệ” trước khi có cảnh báo không kích khiến cuộc họp báo đột ngột kết thúc.

Từ đó, người ta đã quay được cảnh những cột khói lớn bốc lên từ trung tâm thành phố lớn Tel Aviv của Israel.

Các quan chức Iran, bao gồm cả Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei, đã tuyên bố sẽ đáp trả nghiêm khắc sau khi Israel tiến hành một loạt cuộc tấn công chưa từng có nhằm vào các địa điểm quân sự, cơ sở hạt nhân và các nhà lãnh đạo cao cấp trên khắp Iran.

Trong số những người thiệt mạng có tham mưu trưởng Quân đội Iran, Thiếu tướng Mohammed Bagheri, chỉ huy Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, gọi tắt là IRGC, Thiếu tướng Hossein Salami và chỉ huy Lực lượng Không gian vũ trụ IRGC, Chuẩn tướng Amir Ali Hajizadeh. Ít nhất bốn nhà khoa học hạt nhân, cùng với một số lượng không xác định thường dân, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, cũng được cho là đã thiệt mạng.

Các địa điểm bị Israel nhắm tới bao gồm các cơ sở hạt nhân ở Natanz và Isfahan, cùng với một số khu vực ở thủ đô Tehran, bao gồm cả các tòa nhà dân cư.

IDF trước đó đã nói rằng họ đã chặn một số máy bay điều khiển từ xa được phóng từ Iran chống lại Israel. Một hỏa tiễn được phóng từ Yemen cũng đã được phát hiện, tiếp theo là các báo cáo về một vụ va chạm gần thành phố Hebron ở Bờ Tây.

[Newsweek: Iran Launches Missiles Toward Israel, IDF Says]

6. ‘Thật đáng báo động’: Các nhà lãnh đạo thế giới kêu gọi kiềm chế khi Israel tấn công Iran

Các nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới đã kêu gọi “kiềm chế” vào sáng thứ Sáu sau khi Israel tấn công Iran bằng các cuộc không kích chết người và làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến tranh tàn khốc trong khu vực.

Chiến dịch của Israel, với sự tham gia của hơn 200 chiến đấu cơ, đã tấn công các mục tiêu bao gồm các cơ sở hạt nhân của Iran, các quan chức cao cấp của chế độ, các nhà lãnh đạo quân sự và các nhà khoa học hạt nhân chủ chốt. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu mô tả cuộc tấn công này là khởi đầu của một cuộc tấn công kéo dài nhiều ngày.

Để trả đũa, Iran đã phóng một đàn hơn 100 máy bay điều khiển từ xa về phía Israel, theo một phát ngôn viên quân đội Israel. Sau đó vào thứ Sáu, Israel tuyên bố rằng Lực lượng Phòng vệ Israel, gọi tắt là IDF đã “kiểm soát được tình hình”. Một quan chức quân đội Israel cho biết nhiều trong số 100 máy bay điều khiển từ xa đã bị chặn vào lúc 11 giờ sáng

Trong khi đó, Bộ Tư lệnh Mặt trận Nội địa Israel đã ban hành thông báo cập nhật cho người dân rằng họ không cần phải ở gần hầm trú bom nữa, nhưng cho biết các hạn chế đối với các cuộc tụ tập nơi công cộng vẫn có hiệu lực.

Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, hôm thứ sáu đã lên án Israel và cảnh báo rằng “chế độ Do Thái đã tự chuẩn bị cho mình một số phận cay đắng và đau đớn”.

Theo các phương tiện truyền thông Iran đưa tin, nhà lập pháp cao cấp Aladdin Boroujerdi sau đó tuyên bố vòng đàm phán thứ sáu với Hoa Kỳ sẽ không diễn ra sau các cuộc không kích của Israel.

Sự leo thang mạnh mẽ này làm dấy lên lo ngại rằng Trung Đông có thể sẽ chứng kiến một làn sóng bất ổn mới, dẫn đến lời kêu gọi từ các nhà lãnh đạo nhằm tránh leo thang và quay trở lại bàn đàm phán.

Chủ tịch Ủy ban Âu Châu Ursula von der Leyen gọi tình hình là “cực kỳ đáng báo động” và kêu gọi tất cả các bên kiềm chế, hạ nhiệt và không trả đũa. Bà nói thêm rằng một giải pháp ngoại giao cấp bách hơn bao giờ hết vì lợi ích an ninh khu vực và toàn cầu.

Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho biết điều “quan trọng” đối với các đồng minh của Israel là phải làm việc để giảm căng thẳng. “Tôi nghĩ đó là nhiệm vụ đầu tiên trong ngày”, Rutte nói với các nhà báo tại một cuộc họp báo ở Stockholm.

Từ Luân Đôn, Thủ tướng Kier Starmer cho biết: “Các báo cáo về những cuộc không kích này rất đáng lo ngại và chúng tôi kêu gọi tất cả các bên hãy lùi lại và giảm căng thẳng ngay lập tức”.

Các quan chức quốc phòng Anh xác nhận rằng máy bay Anh hiện không tham gia vào việc hỗ trợ bảo vệ Israel khỏi bất kỳ cuộc phản công nào của Iran, trái ngược với năm ngoái, khi các máy bay phản lực của RAF đã sẵn sàng giao tranh với các mục tiêu của Iran.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nói với Fox News vào sáng thứ Sáu rằng ông đã biết trước về kế hoạch tấn công Iran của Israel.

Ông cũng nói rằng “Iran không thể có bom hạt nhân, và chúng tôi hy vọng sẽ quay lại bàn đàm phán. Chúng ta sẽ xem. Có một số người trong ban lãnh đạo sẽ không quay trở lại”, Tổng thống Trump nói thêm.

Tổng thống Trump nói thêm rằng Washington đang theo dõi mọi dấu hiệu trả đũa của Tehran và sẵn sàng bảo vệ mình và Israel trong trường hợp như vậy.

Tuy nhiên, một quan chức Anh giấu tên để có thể thảo luận về vấn đề nhạy cảm này cho biết, Anh không hề được Israel thông báo trước.

Cả các quan chức Anh và Hoa Kỳ đều thận trọng lưu ý rằng cả Luân Đôn và Washington đều không tham gia vào các cuộc không kích của Israel.

“Israel đã có hành động đơn phương chống lại Iran”, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio cho biết trong một tuyên bố, cảnh báo Iran không được “nhắm vào lợi ích hoặc nhân sự của Hoa Kỳ”.

Phát ngôn nhân của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc António Guterres đã nêu lên mối lo ngại về các cuộc tấn công của Israel vào các địa điểm hạt nhân ở Iran trong khi các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa Tehran và Hoa Kỳ về tình trạng chương trình hạt nhân của nước này. Tuyên bố kêu gọi cả hai bên “thể hiện sự kiềm chế tối đa, tránh bằng mọi giá rơi vào xung đột sâu sắc hơn, một tình huống mà khu vực khó có thể chịu đựng được”.

Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, gọi tắt là IAEA Rafael Grossi cho biết ông sẵn sàng đến thăm Iran để đánh giá tình hình: “Tôi xin nhắc lại rằng bất kỳ hành động quân sự nào gây nguy hiểm cho sự an toàn và an ninh của các cơ sở hạt nhân đều có nguy cơ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho người dân Iran, khu vực và xa hơn nữa”.

Phần còn lại của Âu Châu phản ứng

Ngoại trưởng Pháp Jean-Noël Barrot cho biết trong một tuyên bố: “Pháp đang theo dõi rất sát sao diễn biến tình hình ở Trung Đông”, đồng thời nói thêm rằng tất cả các bên nên kiềm chế và tránh leo thang, điều có thể gây tổn hại đến sự ổn định của khu vực.

“Chúng tôi tái khẳng định quyền của Israel trong việc tự vệ trước bất kỳ cuộc tấn công nào. Điều cần thiết là tất cả các kênh ngoại giao phải được huy động để giảm bớt căng thẳng. Pháp hoàn toàn tham gia đóng góp vào việc này”, ông nói thêm.

Điện Élysée cho biết Tổng thống Emmanuel Macron sẽ triệu tập cuộc họp nội các quốc phòng đặc biệt lúc 11 giờ sáng thứ Sáu để thảo luận về tình hình.

Ngoại trưởng Ý Antonio Tajani cho biết: “Chúng tôi biết rằng tình hình rất phức tạp, nhưng không có giải pháp nào khác ngoài giải pháp ngoại giao. Chúng tôi hy vọng rằng cuộc chiến có thể chấm dứt càng sớm càng tốt, các hành động và phản ứng là nguy hiểm, tình hình trong khu vực có nguy cơ bùng nổ.”

Thủ tướng Hòa Lan Dick Schoof đã nói rằng các cuộc tấn công ở Trung Đông là “đáng báo động” và kêu gọi tất cả các bên “giữ bình tĩnh và kiềm chế các cuộc tấn công và trả đũa tiếp theo. Vì lợi ích của sự ổn định trong khu vực, cần phải hạ nhiệt ngay lập tức”.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết Netanyahu đã thông báo với ông về các cuộc tấn công của Israel vào Iran trong cuộc điện đàm vào sáng thứ sáu.

Trong một tuyên bố, Merz cho biết chính phủ Đức đã nhiều lần bày tỏ mối quan ngại về chương trình vũ khí hạt nhân của Iran trong nhiều năm qua. Ông nói thêm rằng Israel có quyền tự vệ, nhưng “đồng thời, chúng tôi kêu gọi cả hai bên kiềm chế các hành động có thể dẫn đến leo thang hơn nữa và gây bất ổn cho khu vực”.

[Politico: ‘Deeply alarming’: World leaders urge restraint as Israel pummels Iran]

7. Ngũ Giác Đài xem xét lại vai trò của Hoa Kỳ trong hiệp ước tàu ngầm AUKUS

Ngũ Giác Đài đang xem xét lại vai trò của Hoa Kỳ trong một hiệp ước lịch sử trị giá hàng tỷ đô la giữa Washington, Vương quốc Anh và Úc nhằm ngăn chặn ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.

Thỏa thuận được nhiều người ủng hộ này kêu gọi ba nước cùng nhau phát triển vũ khí siêu thanh và tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, một quan hệ đối tác an ninh độc đáo có thể củng cố khoảng cách sức mạnh trên biển ở Thái Bình Dương và sản xuất ra những loại vũ khí mới mang tính đột phá.

Theo hai quan chức quốc phòng giấu tên để thảo luận về các cuộc đàm phán chính sách nội bộ, nhà lãnh đạo chính sách Ngũ Giác Đài Elbridge Colby - người đã nhiều lần công khai bày tỏ sự hoài nghi về giá trị của chương trình - đang tiến hành tái đánh giá.

“Đây là cơ hội để Bộ Quốc phòng bảo đảm nỗ lực này phù hợp với các ưu tiên của chính quyền Tổng thống Trump”, một trong những quan chức cho biết.

Chính quyền Tổng thống Biden đã ký thỏa thuận, được gọi là AUKUS, bốn năm trước. Các quan chức nói trên không cho biết chính quyền Tổng thống Trump có thể điều chỉnh gói nỗ lực hợp tác khổng lồ này như thế nào hoặc khi nào các quan chức sẽ đưa ra quyết định. Nhưng thỏa thuận này dường như có sự ủng hộ của nhiều nhà lập pháp và Ngoại trưởng Marco Rubio, người đã bày tỏ sự ủng hộ trong phiên điều trần xác nhận của mình.

Bộ Quốc phòng không trả lời yêu cầu bình luận. Financial Times là tờ đầu tiên đưa tin về khả năng xét lại.

Những đánh giá như vậy không hoàn toàn bất thường. Thủ tướng Anh Keir Starmer đã khởi xướng việc đánh giá AUKUS sau khi đắc cử vào năm ngoái.

Phát ngôn nhân của chính phủ Anh, yêu cầu giấu tên để thảo luận về tình hình, cho biết cuộc đánh giá này là “có thể hiểu được” và Luân Đôn sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Hoa Kỳ và Úc về thỏa thuận này.

Nhưng sự phát triển này đã vấp phải sự thất vọng từ các đảng viên Dân chủ trong Quốc hội, đặc biệt là ở Bờ biển phía Đông, nơi có một số xưởng đóng tàu lớn nhất của Hoa Kỳ. Úc đã cam kết đầu tư 3 tỷ đô la vào việc hiện đại hóa các xưởng đóng tàu của Hoa Kỳ sản xuất tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, một khoản tiền mặt khổng lồ sẽ có lợi cho ngành công nghiệp Hoa Kỳ và tăng cường khả năng sản xuất tàu ngầm của Hoa Kỳ.

Thượng nghị sĩ bang New Hampshire Jeanne Shaheen, đảng viên Dân chủ cao cấp tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cho biết tin tức về cuộc đánh giá này “sẽ được Bắc Kinh hoan nghênh”.

Bà nói thêm rằng việc hủy bỏ quan hệ đối tác sẽ “làm hoen ố thêm danh tiếng của nước Mỹ và làm dấy lên nhiều câu hỏi hơn từ các đối tác quốc phòng thân cận nhất của chúng ta về độ tin cậy của chúng ta”.

Colby đã thách thức các phần chính của thỏa thuận AUKUS, bao gồm một kế hoạch để Hoa Kỳ bán ba tàu ngầm lớp Virginia cho Úc, với lý do Hoa Kỳ cần duy trì sự hiện diện mạnh mẽ dưới nước ở Thái Bình Dương. Các đợt bán Virginia sẽ diễn ra trong khoảng thời gian ba năm bắt đầu từ năm 2032 và sẽ thay thế các tàu ngầm lớp Collins đang nghỉ hưu trong kho vũ khí của Úc.

Colby đã tỏ ra cởi mở hơn với dự án này trong phiên điều trần phê chuẩn của Thượng viện vào tháng 3. “Chính phủ Hoa Kỳ nên có chính sách làm mọi thứ có thể để thực hiện dự án này”, ông nói.

Tuy nhiên, khi đã được phê chuẩn, Colby dường như bắt đầu thay đổi lập trường khi lưu ý rằng ông lo ngại rằng việc bán tàu ngầm cho Úc hoặc sử dụng các xưởng đóng tàu của Hoa Kỳ để hỗ trợ đóng tàu có thể khiến Hải quân Hoa Kỳ “yếu thế” vì họ sẽ không tham gia phát triển tàu ngầm của Mỹ.

Thỏa thuận này cũng có nghĩa là hợp tác chặt chẽ hơn giữa ba quốc gia trong việc xây dựng máy tính lượng tử và vũ khí siêu thanh. Và nó đã tiến triển phần lớn mà không gây tranh cãi. Phó Thủ tướng Úc Richard Marles đã gặp Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth tại Ngũ Giác Đài vào tháng 2 và cam kết đầu tư 500 triệu đô la đầu tiên trong số 3 tỷ đô la.

Tổng thống Trump “rất hiểu biết, ủng hộ AUKUS, thừa nhận tầm quan trọng của cơ sở công nghiệp quốc phòng”, Hegseth phát biểu tại cuộc họp.

Ba quốc gia này đã đổ hàng triệu đô la vào việc đào tạo vận hành tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân. Úc đã đổ nhiều tiền hơn nữa vào việc mở rộng căn cứ của mình tại Perth ở rìa phía tây của đất nước.

Dân biểu Connecticut Joe Courtney, đảng viên Dân chủ cao cấp trong tiểu ban sức mạnh hải quân ở Hạ viện, đã đặt câu hỏi tại sao chính quyền lại tiến hành đánh giá khi mà mọi thứ đã diễn ra rất nhiều.

“Việc từ bỏ tất cả các chi phí chìm mà hai đồng minh thân cận nhất của chúng ta, Úc và Vương quốc Anh, đã đầu tư sẽ có những hậu quả sâu rộng đến sự tin cậy của chúng ta trên trường quốc tế”, ông nói. “Đây là sự mâu thuẫn trực tiếp với mục tiêu 'Nước Mỹ trước tiên, nhưng không đơn độc' của chính quyền nhằm chống lại sự xâm lược từ Trung Quốc, Nga và các đối thủ khác”.

[Politico: Pentagon to review US role in AUKUS submarine pact]

8. Kallas cho biết Âu Châu có thể bỏ qua Tổng thống Trump để tấn công Đế chế dầu mỏ của Putin

Nhà lãnh đạo chính sách đối ngoại của khối này cho biết Liên minh Âu Châu có thể không cần sự ủng hộ của chính quyền Tổng thống Trump cho đề xuất hạ giá trần dầu mỏ của Nga.

Bình luận của Đại diện cao cấp Liên Hiệp Âu Châu Kaja Kallas được đưa ra sau gói trừng phạt mới nhất của Brussels, bao gồm đề xuất hạ mức giá trần do G7 áp đặt đối với dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga từ 60 đô la xuống 45 đô la, nhằm hạn chế tài trợ cho bộ máy quân sự của Vladimir Putin.

Phát ngôn nhân của Putin, Dmitry Peskov, cho biết việc hạ mức giá trần này sẽ không giúp ổn định thị trường năng lượng toàn cầu. Newsweek đã liên hệ với Tòa Bạch Ốc để xin bình luận.

Để cắt giảm doanh thu xuất khẩu cho Mạc Tư Khoa, hôm thứ Ba, Ủy ban Âu Châu đã đề xuất hạ mức giá trần do G7 áp đặt đối với dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga từ 60 đô la một thùng xuống còn 45 đô la.

Đây là một trong những đề xuất trừng phạt mới nhất của Liên Hiệp Âu Châu nhằm buộc Putin phải ngồi vào bàn đàm phán để chấm dứt cuộc chiến mà ông bắt đầu ở Ukraine, một gói biện pháp cần có sự ủng hộ của tất cả 27 thành viên khối.

Chủ tịch Ủy ban Liên Hiệp Âu Châu Ursula von der Leyen cho biết việc thay đổi mức trần sẽ được thảo luận khi G7 họp tại Alberta, Canada vào tuần tới nhưng bình luận của Kallas cho thấy Liên Hiệp Âu Châu có thể tiến hành biện pháp này bất kể Hoa Kỳ

Hôm thứ Ba, Ủy ban Liên Hiệp Âu Châu đã công bố gói trừng phạt thứ 18 đối với Nga nhằm buộc nước này phải ngồi vào bàn đàm phán và kiềm chế cỗ máy chiến tranh của Putin.

Kallas cho biết gói này sẽ trừng phạt các công ty liên quan đến đường ống dẫn khí Nord Stream giữa Nga và Đức đã ngừng hoạt động kể từ năm 2022 sau các cuộc tấn công phá hoại bị nghi ngờ. Gói này cũng nhắm vào các doanh nghiệp và ngân hàng của Nga.

Ủy ban Liên Hiệp Âu Châu cho rằng bất kỳ thay đổi nào đối với giá dầu cũng cần có sự ủng hộ của các thành viên G7 vì Liên Hiệp Âu Châu cũng muốn siết chặt “đội tàu ngầm” vận chuyển sản phẩm này nhằm vi phạm lệnh trừng phạt của Nga.

Tuy nhiên, Kallas đã nói với Diễn đàn Brussels vào thứ Tư rằng hầu hết dầu của Nga đi qua Biển Baltic và Hắc Hải. Điều này có nghĩa là mặc dù sự ủng hộ của Hoa Kỳ là quan trọng, nhưng nếu không có sự ủng hộ, “chúng ta vẫn có thể làm được và tạo ra tác động”.

“Đội tàu ngầm” của Nga thường là những tàu cũ với bảo hiểm kém tin cậy, khiến cho mức giá trần 60 đô la trở nên khó áp dụng.

Mức trần này cũng có hiệu lực vào tháng 2 năm 2023 khi giá dầu cao hơn nhiều, điều mà Kallas đã nhắc đến khi bà cho biết thỏa thuận này dự kiến sẽ thấp hơn giá thị trường 5 phần trăm.

Kimberly Donovan từ Trung tâm Địa kinh tế của Hội đồng Đại Tây Dương cho biết việc giảm giá trần xuống còn 45 đô la là sự thừa nhận rằng giá dầu đã giảm đáng kể và phản ánh cam kết hạn chế khả năng tạo ra doanh thu của Nga.

Ivan Hortal Sanchez, Nhà vận động Liên minh Âu Châu tại Razom We Stand, một nhóm vận động của Ukraine, nói với Newsweek rằng Liên Hiệp Âu Châu, lý tưởng nhất là phải liên kết chặt chẽ với Hoa Kỳ và G7, phải thực thi nghiêm ngặt mức giá trần và phối hợp chặt chẽ để trừng phạt nhiều tàu hơn.

Ông cũng cho biết cần phải có thêm danh sách các tàu chở dầu của đội tàu ngầm Nga và nói thêm rằng nếu không có nguồn thu từ dầu mỏ khổng lồ, Điện Cẩm Linh sẽ không thể duy trì hành động xâm lược Ukraine.

[Newsweek: Europe Can Bypass Trump to Hit Putin's Oil Empire: Kallas]

9. Vucic đề nghị giúp xây dựng lại các thành phố của Ukraine, tái khẳng định sự ủng hộ đối với toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine

Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic cho biết đất nước của ông sẵn sàng giúp xây dựng lại một hoặc hai thành phố hoặc khu vực của Ukraine.

Chuyến đi kéo dài một ngày này đánh dấu chuyến thăm chính thức đầu tiên của nhà lãnh đạo Serbia thân Mạc Tư Khoa tới Ukraine và là thời điểm quan trọng trong nỗ lực duy trì lập trường trung lập trong cuộc chiến của Nga chống lại Ukraine, đồng thời thúc đẩy nguyện vọng gia nhập Liên Hiệp Âu Châu của Serbia.

Phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Ukraine - Đông Nam Âu ở Odesa, Vucic cho biết Serbia muốn vượt ra ngoài những tuyên bố chính trị và cung cấp hỗ trợ thiết thực cho Ukraine.

“Tôi muốn lấy một hoặc hai thành phố hoặc khu vực mà chúng ta có thể xây dựng lại. Tôi nghĩ rằng điều đó sẽ rất rõ ràng và dễ nhận thấy đối với người dân Ukraine,” ông nói. “Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe các bạn và xem chúng tôi có thể giúp các bạn như thế nào.”

Vucic cũng tái khẳng định cam kết của Serbia đối với luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hiệp Quốc, nói rằng điều này bao gồm việc ủng hộ toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia — một thông điệp mà tổng thống mô tả là quan trọng đối với Kyiv.

“Ukraine luôn có thể trông cậy vào sự hỗ trợ nhân đạo và chính trị của Serbia cho toàn vẹn lãnh thổ của mình”, ông nói. “Chúng tôi có thể ủng hộ các nỗ lực đạt được lệnh ngừng bắn”.

Vucic là một trong số ít nhà lãnh đạo Âu Châu tham dự lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng của Nga tại Mạc Tư Khoa vào ngày 9 tháng 5 — động thái này đã vấp phải sự chỉ trích từ các quan chức Liên Hiệp Âu Châu.

Tổng thống Serbia cũng nói với các phóng viên rằng ông không ký vào tuyên bố của hội nghị thượng đỉnh Odessa và nói thêm rằng khi làm như vậy, ông “không phản bội nước Nga”.

Căng thẳng giữa Belgrade và Mạc Tư Khoa đã gia tăng trong những tháng gần đây sau khi các cơ quan tình báo Nga cáo buộc các công ty quốc phòng Serbia vào ngày 29 tháng 5 đã gián tiếp cung cấp vũ khí cho Ukraine. Vucic đã phủ nhận những cáo buộc đó.

[TASS: Vucic offers to help rebuild Ukrainian cities, reaffirms support for Ukraine's territorial integrity]

 

1. Hoa Kỳ di chuyển tàu chiến gần Israel hơn

Ngũ Giác Đài đang di chuyển hai tàu khu trục về phía Đông Địa Trung Hải khi Israel chuẩn bị ứng phó với cuộc tấn công trả đũa từ Tehran sau cuộc không kích vào các mục tiêu quân sự của Iran vào thứ sáu.

Hai quan chức quốc phòng Hoa Kỳ giấu tên để thảo luận về tình hình cho biết các tàu này, có khả năng phòng thủ chống lại các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn đạn đạo và hỏa tiễn hành trình, đã có mặt trong khu vực và đang đổi hướng.

Chúng cung cấp thêm một lớp bảo mật cho các tài sản của Hoa Kỳ đã có ở Trung Đông và có thể giúp Israel đánh bại mọi cuộc tấn công bằng hỏa tiễn của Iran. Các tàu của Hoa Kỳ đã đóng vai trò tương tự vào tháng 10 năm ngoái trong việc đánh bại một cuộc tấn công bằng hỏa tiễn đạn đạo và hỏa tiễn hành trình lớn của Iran vào Israel.

Ngũ Giác Đài đã chuyển một số hỏa lực đến Trung Đông trong chiến dịch ném bom mùa xuân chống lại phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen. Chiến dịch này bao gồm ít nhất hai khẩu đội hỏa tiễn phòng thủ Patriot từ Á Châu và một hệ thống phòng không và hỏa tiễn Terminal High Altitude Area Defense.

Trong khi những điều đó vẫn còn hiệu lực, chính quyền Tổng thống Trump đã cắt giảm một nửa sự hiện diện của hải quân được tăng cường trong tháng qua, với nhóm tác chiến Hàng Không Mẫu Hạm Harry S. Truman đang trên đường trở về Virginia. Nhóm tác chiến Hàng Không Mẫu Hạm Carl Vinson vẫn ở Biển Ả Rập.

Một quan chức Bộ Quốc phòng vẫn chưa trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.

[Politico: US moves warships closer to Israel]

2. Con gái của Putin được phát hiện làm việc tại các phòng trưng bày phản chiến ở Paris

Mikhail Khodorkovsky, một nhà hoạt động đối lập người Nga tiết lộ rằng Nastya Rodionova, một nhà văn và nghệ sĩ người Nga sống tại Paris từ năm 2022, có kể cho ông nghe về những ấn tượng rất tốt của cô đối với người quản lý phòng tranh Luiza Rozova.

Sau khi nghe hết câu chuyện của nhà văn Nastya Rodionova, Khodorkovsky đã nói với cô về thân thế của cô gái 22 tuổi này.

Được nhiều người mô tả là “một cô gái rất dễ thương và lịch sự”, Rozova là con gái của một người phụ nữ Nga tên là Svetlana Krivonogikh — và cha cô ấy chính là Putin. Nhà văn Rodionova há hốc mồm kinh ngạc trước những tiết lộ động trời của Khodorkovsky.

Tưởng cũng nên biết thêm: Mikhail Khodorkovsky, từng là người giàu nhất nước Nga trước khi lên tiếng chống lại Vladimir Putin và thành lập nhóm Open Russia, nghĩa là nước Nga cởi mở, với chủ trương thân phương Tây. Ông bị tịch thu tài sản và bị bỏ tù từ năm 2003 cho đến khi được Putin ân xá vào này 20 Tháng Mười Hai, 2013, sau một thập niên tù tội. Ông hiện đang sống lưu vong ở Luân Đôn và thành lập Trung tâm Dossier nhằm điều tra các nguồn tài sản của Putin, không do Putin trực tiếp đứng tên nhưng do các tình nhân của ông ta đứng tên.

Sau khi biết về thân thế của Rozova, Rodionova đã hốt hoảng đưa chuyện ấy lên mạng xã hội vào ngày 4 tháng 6 để chia sẻ thông tin này, đồng thời nhấn mạnh rằng các phòng trưng bày nơi Rozova làm việc chủ yếu trưng bày các tác phẩm nghệ thuật phản chiến của Nga và Ukraine.

Bài đăng nhanh chóng lan truyền — nhưng phản ứng lại trái chiều. Một số thành viên của cộng đồng người Nga di cư bày tỏ sự thông cảm với Rozova. Cô gái tội nghiệp không có quyền kiểm soát cha mẹ mình là ai và điều đó không nên được dùng để chống lại cô.

Những người khác lại cho rằng việc một thành viên gia đình của nhà độc tài Điện Cẩm Linh làm việc tại các phòng trưng bày nghệ thuật phản chiến trong bối cảnh Nga đang tiến hành chiến tranh với Ukraine là điều đáng ngờ về mặt đạo đức, và khen ngợi nhà văn Rodionova đã nhanh chóng tiết lộ điều đó.

“Chúng ta đang nói về những nghệ sĩ và các tác phẩm của họ được trưng bày trong các phòng trưng bày sau khi đã chạy trốn khỏi chế độ”.

“Nhiều người trong số họ đang gặp nguy hiểm. Họ chia sẻ tất cả thông tin cá nhân của mình với nhân viên phòng trưng bày mà không biết ai làm việc ở đó — họ rất buồn và thật sự là tá hỏa tam tinh khi biết cô ấy là con gái của Putin.”

[Kyiv Independent: Putin’s suspected daughter found working in anti-war galleries in Paris]

3. Iran có thể trả đũa cuộc tấn công của Israel như thế nào

Iran đã điều động máy bay điều khiển từ xa về phía Israel như một phản ứng ban đầu nhanh chóng đối với nhiều cuộc tấn công nhằm vào quân đội và chương trình hạt nhân của nước này, nhưng có thể sẽ có sự trả đũa lớn hơn nhiều.

Israel đã đặt lực lượng của mình vào tình trạng báo động và ban bố “tình trạng khẩn cấp đặc biệt” với cảnh báo rằng người dân Israel nên chuẩn bị cho các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn và máy bay điều khiển từ xa.

Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, tuyên bố Israel sẽ phải đối mặt với “hình phạt nghiêm khắc”. Phản ứng của Iran không chỉ nhắm vào Israel mà còn ảnh hưởng đến một vùng rộng lớn hơn nhiều ở Trung Đông và có tác động lớn đến nền kinh tế toàn cầu.

Đây là một số phương án mà Iran đã chuẩn bị để đáp trả.

1. Tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa và hỏa tiễn

Những điều này đã bắt đầu. Iran sở hữu hàng ngàn hỏa tiễn đạn đạo và một đội máy bay điều khiển từ xa đang mở rộng, cả hai đều đóng vai trò quan trọng trong chiến lược trả đũa của nước này. Vào tháng 4 năm 2024, Iran đã thực hiện một cuộc tấn công trực tiếp vào lãnh thổ Israel lần đầu tiên, phóng hơn 300 hỏa tiễn và máy bay điều khiển từ xa để đáp trả các cuộc tấn công của Israel vào các vị trí của Iran. Hành động này chứng minh khả năng trả đũa nhanh chóng và chính xác của Tehran.

Mặc dù các cuộc không kích trước đây của Israel đã nhắm vào cơ sở hạ tầng hỏa tiễn của Iran trong nỗ lực hạn chế sức mạnh quân sự đang tiến triển của nước này, Bộ trưởng Quốc phòng Iran đã khẳng định rằng nước này đã khôi phục và tăng cường khả năng phòng thủ của mình. Do đó, Iran vẫn tiếp tục duy trì một kho vũ khí mạnh mẽ, bao gồm nhiều hỏa tiễn có tầm bắn có thể tấn công các căn cứ của Hoa Kỳ trên khắp khu vực, chẳng hạn như các căn cứ ở Iraq và vùng Vịnh—làm gia tăng rủi ro liên quan đến bất kỳ cuộc đối đầu tiềm tàng nào. Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã tránh xa các cuộc tấn công của Israel, có khả năng làm dấy lên câu hỏi liệu nước này có phải là mục tiêu hay không.

2. Lực lượng ủy nhiệm

Mạng lưới các nhóm ủy nhiệm của Iran—bao gồm Houthis ở Yemen, dân quân Iraq, phe phái Palestine và Hezbollah ở Li Băng—có khả năng thực hiện các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn, phá hoại và các hoạt động bí mật. Tuy nhiên, sức mạnh hoạt động của Hezbollah đã bị suy giảm do các hành động quân sự gần đây của Israel và các lệnh trừng phạt kinh tế nghiêm ngặt, đã hạn chế hiệu quả hiện tại của họ.

Tuy nhiên, tình báo Hoa Kỳ và Israel vẫn tiếp tục coi trả đũa ủy nhiệm là phản ứng có khả năng xảy ra và tức thời nhất đối với bất kỳ cuộc tấn công nào của Israel vào Iran. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây của Newsweek, một đại diện cao cấp của Houthi đã khẳng định họ sẵn sàng ủng hộ Iran trong một cuộc xung đột với Israel, nhấn mạnh khả năng của Tehran trong việc dàn dựng một cuộc trả đũa nhanh chóng, trên nhiều mặt trận.

3. Bóp nghẹt dầu toàn cầu

Iran liên tục đưa ra cảnh báo về ý định phá hoại hoạt động vận chuyển ở Eo biển Hormuz, một tuyến đường quan trọng mà gần 20 phần trăm lượng dầu của thế giới được vận chuyển qua mỗi ngày. Đầu năm nay, các chỉ huy của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, gọi tắt là IRGC tuyên bố họ sẵn sàng sử dụng thủy lôi, hỏa tiễn, tàu tấn công nhanh và tàu ngầm để đe dọa hoặc tạm thời chặn eo biển này nếu lệnh trừng phạt tăng cường hoặc các cuộc tấn công xảy ra. Khả năng can thiệp vào giao thông hàng hải này có khả năng đẩy giá dầu lên cao đáng kể và gây áp lực kinh tế toàn cầu mà không cần phải khởi xướng một cuộc xung đột toàn diện, chứng minh đòn bẩy của Tehran đối với hành lang năng lượng quan trọng này. Giá dầu thế giới đã tăng hơn 10 phần trăm ngay sau khi Israel tấn công Iran.

4. Chiến tranh mạng

Các hoạt động mạng của Iran, bao gồm cả những hoạt động do Viện Mabna trực thuộc IRGC thực hiện, đã nhắm vào các tổ chức tài chính, tiện ích và mạng lưới quân sự của Hoa Kỳ và Israel—gây ra cả thiệt hại kinh tế và đòn giáng mang tính biểu tượng trong khi vẫn cho phép phủ nhận một cách hợp lý. Gần đây, Iran tuyên bố đã có được hàng ngàn tài liệu nhạy cảm của Israel, được cho là chứa thông tin về chương trình hạt nhân của Israel, mà các quan chức Iran cho rằng có thể có tác động đến một số quốc gia. Ngoài ra, tin tặc Iran đã leo thang các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng quan trọng của Israel, bao gồm các hệ thống nước và năng lượng, cho thấy sự phụ thuộc ngày càng tăng vào chiến tranh mạng như một hình thức trả đũa chính.

5. Leo thang hạt nhân

Mặc dù Iran nói rằng họ không theo đuổi vũ khí hạt nhân, các quan chức của họ đã cảnh báo rằng áp lực bên ngoài đang diễn ra hoặc các mối đe dọa đối với sự tồn vong của đất nước có thể thúc đẩy một động thái hướng tới vũ khí hóa. Iran đã nói rằng họ sẽ đẩy nhanh việc làm giàu uranium sau một cuộc bỏ phiếu chỉ trích trong tuần này tại cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hiệp Quốc, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế.

Các cố vấn cao cấp của Lãnh tụ tối cao đã chỉ ra rằng nếu các lệnh trừng phạt được tái áp dụng hoặc Iran nhận thấy mối đe dọa hiện hữu, nước này có thể loại bỏ các giới hạn tự nguyện và nhanh chóng tăng cường làm giàu uranium lên mức độ vũ khí - làm tăng đáng kể rủi ro hạt nhân trong bất kỳ cuộc xung đột tiềm tàng nào

[Newsweek: How Iran Can Retaliate for Israeli Attack]

4. Cơ quan tình báo Mossad của Israel xác nhận sự tham gia

Cơ quan tình báo nước ngoài Mossad của Israel thường hoạt động trong bóng tối, nhưng cơ quan này đã có động thái hiếm hoi thừa nhận sự liên quan của mình.

Lực Lượng Phòng Vệ Israel, gọi tắt là IDF xác nhận rằng cơ quan tình báo nước ngoài Mossad của Israel đã đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu diệt các tướng hàng đầu của Iran.

Cả 2 tướng hàng đầu của Iran là Tướng Hossein Salami, chỉ huy của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, và Tướng Mohammad Bagheri, Tổng Tham Mưu Trưởng quân đội Iran đều bị giết chết ngay trong những phút đầu tiên của cuộc tấn công nên phản ứng của Iran được ghi nhận là thiếu mạch lạc, không hiệu quả.

IDF cũng xác nhận các báo cáo trước đó rằng họ đã tiêu diệt được bộ phận lãnh đạo không quân của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, gọi tắt là IRGC trong một cuộc tấn công vào một trung tâm chỉ huy ngầm.

Tin tức cho biết tình báo Israel đã “xác định rằng chuỗi chỉ huy cao cấp” của lực lượng không quân đã tập trung tại địa điểm này để “chuẩn bị cho một cuộc tấn công” vào Israel.

IDF cho biết: “Là một phần của cuộc không kích mở màn kết hợp, các chiến binh của IAF đã tấn công vào trung tâm chỉ huy, nơi Tư lệnh Không quân IRGC, Amir Ali Hajizadeh, đang làm việc cùng với các quan chức cao cấp khác”.

“Cùng với Hajizadeh, Tư lệnh Lực lượng UAV của Không quân IRGC, Taher-pour, và Tư lệnh Bộ tư lệnh Không quân của Không quân IRGC, Davoud Shaykhian, đã bị tiêu diệt.

“Lực lượng Không quân IRGC chịu trách nhiệm về nhiều cuộc tấn công liên tiếp nhằm vào thường dân Israel.

“Đáng chú ý, Hajizadeh và cấp dưới đã chỉ huy các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn và UAV trực tiếp của Iran vào Israel vào tháng 10 năm 2024 và cuộc tấn công bằng hỏa tiễn trực tiếp vào tháng 4 năm 2024.

“Ngoài ra, các quan chức cao cấp bị loại bỏ đã chỉ đạo cuộc tấn công vào các cơ sở dầu mỏ của Saudi Arabia vào tháng 9 năm 2019.”

[Newsweek: Israeli spy agency Mossad confirms involvement]

5. Thụy Điển mong Liên Hiệp Âu Châu cấm pháo hoa để chống du đãng

Không cần quan tâm đến súng, dao. Để cứng rắn với tội phạm có tổ chức, Thụy Điển đang yêu cầu Liên minh Âu Châu giúp đỡ trong việc trấn áp... pháo hoa.

Hai bộ trưởng Thụy Điển đã cảnh báo các quan chức cao cấp của Liên Hiệp Âu Châu về tình trạng tội phạm ở Thụy Điển đang nhanh chóng chuyển sang sử dụng chất nổ như pháo hoa, trong một bức thư gần đây gửi tới Phó chủ tịch điều hành công nghiệp của Ủy ban Âu Châu Stéphane Séjourné và Ủy viên Nội vụ Magnus Brunner mà POLITICO đã xem.

Thụy Điển đang phải vật lộn với làn sóng tội phạm băng đảng, khiến nước này phải thúc đẩy các chính sách thực thi pháp luật ngày càng cứng rắn hơn, bao gồm cho phép cảnh sát nghe lén trẻ em và trấn áp mạng xã hội.

Bộ trưởng Tư pháp Thụy Điển Gunnar Strömmer và Bộ trưởng Phòng vệ Dân sự Carl-Oskar Bohlin cho biết trong bức thư ngày 22 tháng 5: “Trong khi các mạng lưới tội phạm thường sử dụng vũ khí bất hợp pháp khi thực hiện các cuộc tấn công bạo lực, thì xu hướng sử dụng thuốc nổ đang ngày càng gia tăng”.

Một nguồn thuốc nổ chính là “vật phẩm pháo hoa”, Strömmer và Bohlin viết - một thuật ngữ kỹ thuật thường dùng để chỉ pháo hoa. “Sự phát triển về phương thức đã thay đổi nhanh chóng và có nguy cơ đáng kể rằng loại bạo lực này sẽ lan rộng nhanh chóng sang các quốc gia thành viên khác”, các bộ trưởng cảnh báo.

Ủy ban nên “nhanh chóng” cập nhật Chỉ thị về pháo hoa của Liên Hiệp Âu Châu, một luật năm 2013 điều chỉnh thị trường pháo hoa trên khắp Âu Châu, Thụy Điển đang yêu cầu. Cụ thể, họ muốn thắt chặt luật đối với hoạt động buôn bán pháo hoa bất hợp pháp; đưa ra các biện pháp giúp theo dõi hoạt động bán pháo hoa dễ dàng hơn; khiến cơ quan thực thi pháp luật và ngành công nghiệp hợp tác với nhau; và thậm chí sử dụng trí tuệ nhân tạo để ngăn chặn hoạt động buôn bán, vận chuyển và vận chuyển pháo hoa bất hợp pháp.

Các bộ trưởng Thụy Điển cho biết Liên Hiệp Âu Châu cũng nên siết chặt hơn đối với vũ khí không có đầu đạn, loại vũ khí mà bọn tội phạm thường cải tiến để sử dụng trong các vụ nổ súng thực sự.

Cập nhật luật về pháo hoa là một trong những mục tiêu trong chiến lược an ninh nội bộ gần đây của Liên Hiệp Âu Châu.

Làn sóng tội phạm này cũng đang gây lo ngại cho các nước láng giềng của Thụy Điển, khi Bộ trưởng Tư pháp Đan Mạch Peter Hummelgaard đã lưu ý đến việc tội phạm có tổ chức sử dụng các dịch vụ nhắn tin được mã hóa để tuyển dụng trẻ em vào các tội ác bao gồm “giết người, cố gắng giết người và đánh bom”.

[Politico: Sweden eyes EU fireworks ban to blow up the mob]

6. Tổng thống Trump: Tôi đã cho Iran cơ hội này đến cơ hội khác

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã đưa ra phản ứng mới về cuộc không kích của Israel, mặc dù trước đó ông cho biết mình đã được cảnh báo trước.

Tổng thống Trump đã cố gắng đàm phán một thỏa thuận hạt nhân mới với Iran, với một vòng đàm phán khác dự kiến diễn ra vào Chúa Nhật tuần này. Ông đã cầu xin Iran thực hiện một thỏa thuận, nói rằng vẫn còn thời gian.

“Tôi đã cho Iran cơ hội này đến cơ hội khác để thực hiện một thỏa thuận. Tôi đã nói với họ, bằng những lời lẽ mạnh mẽ nhất, rằng 'cứ làm đi', nhưng dù họ có cố gắng thế nào, dù họ có tiến gần đến đâu, họ vẫn không thể thực hiện được”, Tổng thống Trump nói trên nền tảng Truth Social của mình.

“Tôi đã nói với họ rằng tình hình sẽ còn tệ hơn nhiều so với bất kỳ điều gì họ biết, dự đoán hoặc được nghe, rằng Hoa Kỳ sản xuất thiết bị quân sự tốt nhất và nguy hiểm nhất trên thế giới, NHIỀU NHẤT, và rằng Israel có rất nhiều thiết bị như vậy, và còn nhiều hơn nữa - Và họ biết cách sử dụng chúng.

“Một số người Iran cứng rắn đã lên tiếng một cách dũng cảm, nhưng họ không biết điều gì sắp xảy ra. Tất cả bọn họ đều CHẾT rồi, và tình hình sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn!

“Đã có rất nhiều cái chết và sự tàn phá, nhưng vẫn còn thời gian để chấm dứt cuộc thảm sát này, cùng với những cuộc tấn công tiếp theo đã được lên kế hoạch thậm chí còn tàn bạo hơn.

“Iran phải thực hiện một thỏa thuận, trước khi không còn gì nữa, và cứu lấy thứ từng được gọi là Đế chế Iran. Không còn cái chết, không còn sự hủy diệt, HÃY LÀM ĐI, TRƯỚC KHI QUÁ MUỘN. Chúa phù hộ tất cả các bạn!”

[Newsweek: Trump: I gave Iran chance after chance]

7. Cuộc tấn công của Israel vào Iran khiến giá dầu tăng vọt, tạo động lực cho Putin

Giá dầu tăng cao sau cuộc không kích của Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran có thể trở thành động lực cho nỗ lực chiến tranh của Nga.

Israel đã phát động Chiến dịch Rising Lion nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran vào sáng sớm thứ Sáu, trong một hoạt động mà Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết là “một chiến dịch quân sự có mục tiêu nhằm đẩy lùi mối đe dọa từ Iran đối với sự tồn vong của Israel”.

Iran dự kiến sẽ có phản ứng sau khi Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi gọi các cuộc tấn công là “lời tuyên chiến”.

Đây là thời điểm quan trọng đối với Trung Đông, cũng như phần còn lại của thế giới, vì nó có những hậu quả sâu rộng, bao gồm cả tác động đến giá dầu toàn cầu.

Giá dầu thô Brent tăng gần 7 phần trăm lên 74,2 đô la một thùng, Reuters cho biết. Giá đã từng cao tới 14 phần trăm trên thị trường Á Châu. Giá đang hướng tới mức tăng hàng ngày lớn nhất kể từ năm 2022, khi Nga bắt đầu xâm lược Ukraine, hãng tin này cho biết.

Đây sẽ là tin tốt cho nước Nga vốn đang phải đối mặt với tình trạng thâm hụt ngân sách do giá dầu giảm, tờ Moscow Times đưa tin.

Iulia-Sabina Joja, một chuyên gia về an ninh Âu Châu và Hắc Hải làm việc tại Viện Trung Đông, cho biết: “Giá cao hơn đối với Nga có nghĩa là doanh thu cao hơn”.

Bà nói với tờ Newsweek rằng: “Mạc Tư Khoa sẽ được hưởng lợi đáng kể từ sự gia tăng này, vì xuất khẩu và nền kinh tế nói chung của nước này phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu dầu mỏ và cỗ máy chiến tranh của Nga được thúc đẩy bởi xuất khẩu năng lượng”.

Janiv Shah, một nhà phân tích tại công ty nghiên cứu năng lượng Rystad cho biết: “Câu hỏi quan trọng hiện nay là liệu đợt tăng giá dầu này có kéo dài hơn cuối tuần hay một tuần không. Tín hiệu của chúng tôi là khả năng xảy ra chiến tranh toàn diện thấp hơn và đợt tăng giá dầu có thể sẽ gặp phải sự kháng cự”.

Paul Salem, chuyên gia về hợp tác quốc tế tại Viện Trung Đông, cho biết mặc dù “không còn nghi ngờ gì nữa” rằng giá dầu sẽ giúp tăng doanh thu cho Putin, nhưng điều này có thể chỉ là tạm thời và có thể không có “tác động lâu dài”.

Ông nói với Newsweek rằng có những khía cạnh quan trọng khác mà Putin phải cân nhắc, bao gồm cả việc Iran, một đồng minh của Mạc Tư Khoa, hiện đã bị “suy yếu”.

Salem dự đoán rằng cuộc tấn công này có thể thúc đẩy Iran ký một thỏa thuận với Hoa Kỳ, “có thể là Iran chấp nhận từ bỏ việc làm giàu uranium bên trong Iran, với một thỏa thuận lớn với Hoa Kỳ và Hoa Kỳ dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Iran và điều đó rõ ràng có thể dẫn đến sự sụt giảm đột ngột và nhanh chóng của giá dầu, vì vậy người ta phải ghi nhớ điều đó.”

Cho dù Iran có đạt được thỏa thuận với Hoa Kỳ hay không, Mạc Tư Khoa vẫn có thể mất quyền tiếp cận hỏa tiễn, máy bay điều khiển từ xa và các thiết bị khác mà Tehran cung cấp.

“Tehran đã tự biến mình thành một phần không thể thiếu của Nga”, Joja nói. “Hai nước đã tăng cường hợp tác kinh tế, chính trị và quân sự. Đổi lại, Nga đã ủng hộ Iran về mặt chính trị và ngoại giao”.

[Newsweek: Israel's Attack on Iran Sends Oil Prices Soaring in Boost for Putin]

8. Nga đáp trả các cuộc tấn công của Israel vào Iran: ‘Chiến tranh toàn diện’ có thể xảy ra

Một đồng minh của Putin đã nói rằng “một cuộc chiến tranh toàn diện” ở Trung Đông là điều có thể xảy ra sau các cuộc không kích của Israel vào Iran.

Israel đã tiến hành một loạt các cuộc không kích trên khắp Iran vào sáng thứ Sáu, nhắm vào các cơ sở hạt nhân quan trọng và cơ sở hạ tầng quân sự trong một trong những cuộc tấn công đáng kể nhất vào lãnh thổ Iran kể từ Chiến tranh Iran-Iraq những năm 1980.

Ngoại trưởng Iran cho biết trong một lá thư gửi Liên Hiệp Quốc, các cuộc không kích này “tương đương với một lời tuyên chiến”, truyền thông nhà nước Iran đưa tin.

Konstantin Kosachev, phó chủ tịch thượng viện Nga và là nhà lãnh đạo Ủy ban Đối ngoại, đã tuyên bố rằng Mạc Tư Khoa sẽ sát cánh cùng đồng minh Iran.

“Hành động của Israel không thể được biện minh từ quan điểm pháp lý, chính trị, quân sự hoặc đạo đức. Hy vọng duy nhất, mặc dù là viển vông, để tránh một cuộc chiến tranh toàn diện là sự lên án chung đối với hoạt động này của cộng đồng quốc tế”, ông nói, theo hãng thông tấn chính thức TASS của Nga.

“Chúng ta có thể và phải hy vọng Iran sẽ thể hiện sự kiềm chế khác. Người ta phải luôn hy vọng điều tốt nhất, nhưng tất nhiên là có giới hạn cho sự kiên nhẫn của [Iran].”

'Vòng luẩn quẩn leo thang' giữa Israel và Iran

Ông nói thêm rằng “vòng luẩn quẩn của sự leo thang đang nhanh chóng đi lên”.

“Netanyahu nói rằng Israel đã tấn công 'vào trung tâm chương trình làm giàu hạt nhân của Iran.' Trên thực tế, còn nhiều cuộc tấn công khác nữa… Và điều đáng tiếc nhất là đây không phải là hồi kết của câu chuyện. Một phản ứng của Iran đối với Israel là điều không thể tránh khỏi, vòng luẩn quẩn của sự leo thang đang nhanh chóng tăng lên”, ông nói.

Phát ngôn nhân Điện Cẩm Linh Dmitry Peskov trước đó cho biết: “Nga quan ngại về những diễn biến này và lên án sự leo thang nghiêm trọng này”.

Theo truyền thông nhà nước Iran, ít nhất hai chỉ huy quân sự cao cấp của Iran đã thiệt mạng trong vụ tấn công, cùng với một số nhà khoa học hạt nhân chủ chốt.

Các cuộc không kích đánh dấu sự leo thang đáng kể trong căng thẳng âm ỉ từ lâu giữa hai đối thủ—và làm dấy lên nỗi lo sợ về một cuộc chiến tranh lớn hơn ở Trung Đông.

Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei đã thề sẽ “trừng phạt nghiêm khắc” Israel trong bài phát biểu trên truyền hình.

Còi báo động không kích đã được kích hoạt trên khắp các thành phố của Israel như một biện pháp phòng ngừa trong bối cảnh mức độ cảnh báo được nâng cao.

[Newsweek: Russia Responds to Israel's Strikes on Iran: 'Full-Scale War' Possible]

9. Các nước vùng Baltic hợp tác lập kế hoạch di tản hàng loạt khi mối đe dọa từ Nga gia tăng

Hôm Thứ Bẩy, 14 Tháng Sáu, các nước Baltic đã ký một thỏa thuận, cam kết cùng nhau lập kế hoạch di tản hàng loạt khi bóng ma của Putin đang bao trùm khu vực.

Các vị Bộ trưởng Nội vụ của Lithuania, Latvia và Estonia cam kết xây dựng các kế hoạch di tản hàng loạt chung, hợp lý hóa việc trao đổi thông tin và bảo đảm các nhóm dễ bị tổn thương không bị bỏ lại phía sau trong quá trình di tản.

Dữ liệu về năng lực di tản, các hành lang di tản có thể có và tình trạng của các cửa khẩu biên giới quan trọng sẽ được chia sẻ, vì lo ngại về tình hình an ninh ở khu vực Baltic ngày càng gia tăng khi Putin tiếp tục tiến hành chiến tranh với Ukraine.

Bộ trưởng Nội vụ Lithuania Vladislav Kondratovič cho biết trong một thông cáo báo chí rằng: “Các thủ tục rõ ràng là rất quan trọng, cũng như việc trao đổi thông tin nhanh chóng”, đồng thời nói thêm rằng điều này sẽ bảo đảm điều động các biện pháp nhanh chóng và không có sự hoảng loạn trước và trong khi khủng hoảng xảy ra.

Ông cho biết: “Điều quan trọng là các nước vùng Baltic phải duy trì đường lối thống nhất và phối hợp hành động khi có mối đe dọa xảy ra để bảo đảm an toàn cho người dân của chúng tôi - đặc biệt là trong trường hợp phải di tản trên quy mô lớn”.

Động thái này diễn ra trước Zapad 2025 — cuộc tập trận quân sự chung giữa Mạc Tư Khoa và Minsk — dự kiến diễn ra tại Belarus vào tháng 9 năm nay. Các quan chức đồng minh ngày càng lo lắng về các cuộc tập trận, mà một số người coi là màn dạo đầu tiềm tàng cho hành động xâm lược.

Lãnh đạo phe đối lập Belarus Sviatlana Tsikhanouskaya đã cảnh báo trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Euronews rằng các cuộc tập trận này gây ra mối đe dọa thực sự, lưu ý rằng Zapad 2021 diễn ra trước cuộc xâm lược toàn diện của Mạc Tư Khoa vào Ukraine.

Thỏa thuận Baltic được đưa ra sau tuyên bố chung được đưa ra vào cuối tháng 5 bởi các bộ trưởng nội vụ và bảo vệ dân sự từ tám quốc gia Liên Hiệp Âu Châu — Bỉ, Estonia, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Hòa Lan, Phần Lan và Thụy Điển — kêu gọi các biện pháp bổ sung khẩn cấp để tăng cường bảo vệ dân sự, khả năng sẵn sàng và khả năng phục hồi ở cả cấp quốc gia và cấp Liên Hiệp Âu Châu.

Tuyên bố nhấn mạnh rằng an ninh quốc gia không chỉ liên quan đến sự sẵn sàng của quân đội mà còn phụ thuộc vào sự chuẩn bị của dân sự. Khả năng duy trì sự ổn định nội bộ và ứng phó với nhiều cuộc khủng hoảng, từ thiên tai đến các mối đe dọa hỗn hợp, là rất quan trọng “để bảo vệ công dân của chúng ta và giúp họ tự bảo vệ mình, hiện tại và trong tương lai”, các bộ trưởng viết trong tuyên bố chung.

[Politico: Baltic countries team up on mass evacuation plans as Russian threat grows]

10. Hòa Lan chấp thuận tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5 phần trăm GDP

Chính phủ Hòa Lan đã bật đèn xanh cho đợt tăng chi tiêu quốc phòng khổng lồ khi các đồng minh NATO đang nỗ lực đạt được các mục tiêu mới to lớn theo thúc đẩy của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Liên minh lâm thời đã đồng ý tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5 phần trăm tổng sản phẩm quốc nội, gọi tắt là GDP, với 1,5 phần trăm bổ sung được phân bổ cho cơ sở hạ tầng hỗ trợ khả năng sẵn sàng chiến đấu của quân đội, đài truyền hình công cộng NOS đưa tin hôm thứ sáu.

Mặc dù không đưa ra mốc thời gian cụ thể để đạt được mục tiêu, nhưng kế hoạch này giúp Hòa Lan phù hợp với khuôn khổ chi tiêu mới của NATO do Tổng thư ký Mark Rutte đề xuất, hướng tới tổng chi tiêu là 5 phần trăm GDP.

Thông báo này được đưa ra ngay sau khi chính phủ Hòa Lan sụp đổ, để lại một chính quyền tạm quyền trước cuộc bầu cử vào mùa thu.

Bộ trưởng Quốc phòng Ruben Brekelmans gọi sự thay đổi này là một “quyết định lịch sử”, nhấn mạnh tầm quan trọng của nó trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Nga và những lời kêu gọi rộng rãi hơn về quyền tự chủ quốc phòng của Âu Châu.

Đề xuất tăng ngân sách này được đưa ra trước áp lực liên tục từ Tổng thống Trump, người đã thúc giục các đồng minh NATO tăng đóng góp quốc phòng hoặc có nguy cơ vai trò của Mỹ trong liên minh quân sự này sẽ giảm sút.

Kế hoạch này dự kiến sẽ được thảo luận và có khả năng được thông qua tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở The Hague vào ngày 24 và 25 tháng 6. Theo NOS, chi phí hàng năm ước tính từ 16 đến 19 tỷ euro vẫn chưa được lập ngân sách và sẽ được giao cho liên minh trong tương lai giải quyết.

[Politico: Netherlands approves defense spending boost to 3.5 percent of GDP]

11. Latvia cấm các đại biểu quốc hội đi du lịch tới Nga, Belarus

Các thành viên quốc hội Latvia không còn được phép đi du lịch tới Nga và Belarus.

Quốc hội Latvia đã thông qua luật cấm các viên chức nhà nước đến thăm hai quốc gia đối địch, với lý do lo ngại về an ninh quốc gia. Ngoài các đại biểu quốc hội, lệnh cấm còn mở rộng đến nhiều viên chức nhà nước, bao gồm cả những người làm việc với bí mật nhà nước hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng, cũng như các nhà ngoại giao và nhân viên hệ thống tư pháp.

Những người trong danh sách hiện chỉ có thể đi Nga hoặc Belarus để thực hiện nhiệm vụ chính thức hoặc được phép vì lý do nhân đạo, chẳng hạn như tham dự đám tang. Vi phạm lệnh cấm có thể là lý do để sa thải các quan chức.

Ainars Latkovskis, chủ tịch Ủy ban An ninh Quốc gia tại quốc hội cho biết: “Bất chấp những khuyến cáo rõ ràng… không nên đi du lịch tới Nga hoặc Belarus, vì lợi ích của nhà nước hoặc vì lý do an toàn cá nhân, số lượng người đến đó vẫn tiếp tục tăng”.

Các cơ quan tình báo Nga và Belarus đang tích cực do thám và cố gắng tuyển dụng người Latvia trên lãnh thổ của các quốc gia đó, Latkovskis nói thêm. Ông cũng lưu ý rằng Latvia có năng lực hạn chế trong việc hỗ trợ công dân của mình gặp rắc rối khi ở đó.

Luật mới cũng cấm công dân Nga và Belarus sở hữu cơ sở hạ tầng quan trọng ở Latvia. Để làm việc trên cơ sở hạ tầng như vậy, giờ đây họ sẽ cần sự cho phép của một cơ quan tình báo.

Kể từ khi tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào năm 2022, Mạc Tư Khoa cũng đã tăng cường chiến tranh hỗn hợp chống lại các nước Liên Hiệp Âu Châu, bao gồm cả hoạt động phá hoại nhằm vào cơ sở hạ tầng quan trọng.

[Politico: Latvia bans MPs from traveling to Russia, Belarus]

12. Tiến sĩ George Weigel: Vâng, Ukraine cũng là cuộc chiến của chúng ta

Tiến sĩ George Weigel là thành viên cao cấp của Trung tâm Đạo đức và Chính sách Công cộng Washington, và là người viết tiểu sử Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Ông vừa có bài viết nhan đề “Yes, It’s Our War, Too”, nghĩa là “Vâng, đó cũng là cuộc chiến của chúng ta”.

Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Thụy Khanh.

Hãy nói rõ ràng: Cuộc xâm lược của Nga ở Ukraine không phải là cuộc chiến tranh giành một vài mảnh đất, hay cuộc chiến vì quyền ngôn ngữ của người nói tiếng Nga ở Ukraine hay vì khoáng sản đất hiếm. Đây là cuộc chiến để chiếm Ukraine, chấm hết.

Vào cuối tháng 5, các quan chức cao cấp nhất của chính quyền Trump, thất vọng vì những gì họ coi là sự bướng bỉnh khó hiểu của Vladimir Putin về cuộc chiến với Ukraine, đã gợi ý rằng sự kiên nhẫn của họ đã cạn kiệt, và vì thế Hoa Kỳ - nước đã không phê duyệt thêm nguồn cung cấp quân sự cho Ukraine trong nhiều tháng - sẽ bỏ mặc những người tham chiến tự xoay xở.

“Đây không phải là cuộc chiến của chúng ta” là câu thần chú của ngày hôm đó.

Tôi có thể phản đối không?

Tất nhiên, đây không phải là cuộc chiến “của chúng ta” theo nghĩa là cuộc chiến bảo vệ tổ quốc của người Ukraine. Tuy nhiên, vì những người mà mọi thứ trong cuộc sống đều mang tính giao dịch chưa bao giờ hiểu được, nên chúng ta cần phải nói lớn hơn và thường xuyên hơn rằng đây là một cuộc xung đột hiện sinh đối với Ukraine: một cuộc chiến sinh tồn. Đây không phải là cuộc chiến giành một vài vùng lãnh thổ, hay quyền ngôn ngữ của người nói tiếng Nga ở Ukraine hay khoáng sản đất hiếm. Đây là cuộc chiến xâm lược toàn bộ Ukraine, chấm hết, chấm hết.

Putin đã nói rõ ngay từ đầu rằng ông ta có ý định phá hủy những gì ông coi là một quốc gia giả mạo đang che giấu một tổ chức phi nhà nước do “Đảng Quốc xã” điều hành, và sáp nhập vào “thế giới Nga” bất cứ thứ gì còn sót lại khi các băng đảng cướp bóc của ông ta chiến thắng. Putin là một kẻ nói dối, một tên cướp và một kẻ giết người, nhưng ông ta đã khá minh bạch về điều này. Nhại lại bài ca chống thành Carthage của Nghị Sĩ La Mã Cato Già trong những năm cuối của nền Cộng hòa La Mã, Carthago delenda est, nghĩa là “Thành Carthage phải bị hủy diệt”, Putin bị ám ảnh bởi ý tưởng về “Ukraine delenda est” — “Ukraine phải bị diệt vong”.

Tuy nhiên, nỗi ám ảnh chết người đó chính là lúc chúng ta xuất hiện.

Trái ngược với cách đọc lịch sử sai lệch của Putin, Liên Xô không phải là “thế giới Nga” được viết rộng ra. Liên Xô là một cấu trúc nhân tạo, một “liên minh” các quốc gia trá hình thành “các nước cộng hòa”, gắn kết với nhau bằng một cỗ máy khủng bố tàn ác chưa từng có. Sự giải thể của Liên Xô, do đó, đã giải phóng các quốc gia lịch sử với nền văn hóa đặc thù để họ có thể tìm kiếm tương lai của họ như các quốc gia độc lập. Sự giải phóng của họ, và sự sụp đổ của Liên Xô, là kết quả của sự kiên định của phương Tây trong Chiến tranh Lạnh. Biểu hiện chính trị và quân sự của quyết tâm đó là Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, và nhà lãnh đạo không thể tranh cãi của NATO là Hoa Kỳ, quốc gia đã đầu tư sinh mạng và tiền bạc vào việc bảo vệ Âu Châu tự do: bởi vì đó là điều đúng đắn cần làm, và vì nó phục vụ cho lợi ích quốc gia của chính Hoa Kỳ.

Cuộc chiến của Putin với Ukraine là cuộc chiến nhằm đảo ngược chiến thắng của Mỹ và phương Tây trong việc giải quyết Chiến tranh Lạnh. Nếu Putin thành công ở Ukraine, hắn ta sẽ không dừng lại ở đó. Các quốc gia vùng Baltic biết điều đó. Ba Lan biết điều đó. Thụy Điển và Phần Lan biết điều đó, và đó chính là lý do tại sao họ gia nhập NATO. Một số quan chức chính quyền, bao gồm cả những người ở phạm vi cao cấp nhất, có thể tin rằng đây Không Phải Là Vấn Đề Lớn: rằng một thế giới được chia thành các phạm vi lợi ích giữa ba cường quốc — Nga, Trung Quốc và Hoa Kỳ — sẽ hoàn toàn ổn thỏa đối với Hoa Kỳ, nước sẽ được tự do theo đuổi sự giàu có.

Cơ hội thấp.

Không có gì trong lịch sử chính trị hiện đại cho thấy các cường quốc với tham vọng bá quyền và được cai trị bởi các nhà lãnh đạo toàn trị hay những tên độc tài sẽ tự nguyện dừng lại. Họ chỉ dừng lại khi bị ngăn chặn. Nước Pháp thời Napoleon đã không dừng lại. Nước Đức thời Wilhelm đã không dừng lại. Đế chế thứ ba đã không dừng lại, và cả Đế quốc Nhật Bản cũng vậy. Liên Xô đã không dừng lại. Trung Quốc do cộng sản lãnh đạo đã nghỉ ngơi trong thời đại Đặng Tiểu Bình để xây dựng một cường quốc kinh tế; giờ đây họ đang sử dụng sự giàu có đó để tăng cường quân đội và đảo ngược “thế kỷ nhục nhã” của mình bằng cách thể hiện sức mạnh trên toàn thế giới. Một thế giới tam giác trong đó Âu Châu bị Nga khuất phục, còn Á Châu và Phi Châu bị Trung Quốc khuất phục, sẽ không tốt cho Hoa Kỳ, về mặt kinh tế hay bất kỳ khía cạnh nào khác.

Cũng có những vấn đề đạo đức rõ ràng ở đây. Không thể có hòa bình nếu không có công lý, như Đức Giáo Hoàng Lêô XIV — một người theo chủ thuyết Augustinô rất tốt về mặt này — đã nêu rõ trong một số tuyên bố đầu tiên của mình. Nếu sự tàn bạo của Putin được tưởng thưởng theo bất kỳ cách nào, hệ sinh thái đạo đức vốn đã mong manh của chính trị thế giới sẽ bị tổn hại nghiêm trọng. Nếu những kẻ xâm lược khác biết rằng hàng trăm cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa và hỏa tiễn có thể được thực hiện vào các mục tiêu dân sự mà không bị trừng phạt, chúng sẽ hành động theo cách tương tự trong tương lai. Và nhiều người vô tội hơn sẽ là nạn nhân.

Cuộc chiến của Ukraine cũng là cuộc chiến của chúng ta theo một nghĩa khác. Nếu Putin thắng, một số tiếng nói dối trá nhất trong không gian thông tin của Mỹ — như ông Tucker Carlson là người hiện ra ngay trong tâm trí tôi — sẽ nghĩ rằng mình được minh oan, và chiến dịch thông tin sai lệch rộng lớn của họ sẽ làm xói mòn thêm sự cân nhắc hợp lý vốn là mạch máu của nền dân chủ.

Ukraine không yêu cầu chúng ta bảo vệ người dân của họ hoặc chiến đấu vì họ. Họ yêu cầu chúng ta cung cấp các công cụ để làm như vậy. Cung cấp các công cụ đó là điều đúng đắn cần làm, về mặt đạo đức và chiến lược, vì nó giúp giành chiến thắng trong cuộc chiến vì tương lai mà chúng ta đang tham gia, dù muốn hay không.

Vâng, đó cũng là cuộc chiến của chúng ta